Kiedy w 2008 r. zadecydowano, by wziąć udział w konkursie na ESK 2016, poprzeczka od samego początku postawiona była wysoko, a aplikacja Wrocławia „Przestrzenie dla piękna” w 2011 r. okazała się najlepszą ze wszystkich i wygrała (drugim miastem z tytułem ESK zostało hiszpańskie San Sebastian). – W moim przekonaniu to może być najważniejszy rok w powojennej historii Wrocławia. Chcemy i dążymy do tego, aby zwiększyć uczestnictwo w kulturze, liczymy na wzrost turystyki. Pragniemy, by Wrocław był bardzo otwartą metropolią wpisaną w mapę Europy i świata – mówił jeszcze w 2015 roku na prezentacji programu ESK na Stadionie Wrocław prezydent Rafał Dutkiewicz.

Na pewno rok 2016 będzie dla Wrocławia czasem wyjątkowych wydarzeń – 400 projektów, ponad 1000 wydarzeń kulturalnych, 8 kuratorów ustalających program różnych dziedzin kultury, tysiące ludzi angażujących swój czas i zdolności.

Cztery sceny ESK

Aby jak najlepiej zaprezentować wszystkie wydarzenia, możliwości i doświadczenia, podczas ESK działać będą cztery sceny: Scena Wrocławia, Scena Dolnego Śląska, Scena ogólnopolska oraz Scena europejska i światowa. Scena Wrocławia służyć ma rozwijaniu dialogu między miastem i mieszkańcami, ale też ułatwiać dostęp do kultury, a przede wszystkim zwiększyć uczestnictwo w kulturze mieszkańców miasta. Mają temu służyć m.in. projekty „mikroGRANTY”, „Wykluczeni”, czy nowy infopunkt Barbara. Scena Dolnego Śląska to ukłon w kierunku regionu, którego Wrocław jest najlepszym ambasadorem, a znaczące projekty to m.in. NieKongres Animatorów Kultury, SLOT ART Festival, Silesia Art_Biennale. Scena ogólnopolska – jak przekonują organizatorzy – to świetna okazja do intensywnej debaty poświęconej kulturze, a projekty realizowane w tym zakresie to m.in. „Wrocław – Miasto/Laboratorium przyszłości”, wystawa „Eco Expanded City 2016”. I ostatnia Scena europejska i światowa, która ma zwrócić uwagę na rolę Wrocławia w kulturze Europy i świata, przedstawić wielowymiarowość i niezwykłość polskiej kultury.

8 dziedzin sztuki

By zagwarantować jak najlepszą możliwość opowiedzenia o kulturze wyznaczono ośmiu kuratorów, a każdy z nich jest odpowiedzialny za inną dziedzinę. Zbigniew Maćków za architekturę, Roman Gutek za film, Irek Grin za literaturę, Agnieszka Franków-Żelazny za muzykę, Michał Bieniek za sztuki wizualne, Jarosław Fret za teatr, Chris Baldwin za performance, Ewa Michnik za operę.

Nie sposób opisać wszystkiego, co czeka nas w 2016 r. Wrocław będzie Światową Stolicą Książki Unesco 2016 (od kwietnia 2016 do kwietnia 2017), a ponadto przekonamy się, że stolica Dolnego Śląska może być także Bibliopolis, miastem biblioteką. Przez cały rok 2016 kierowcy będą przyklejali na samochody fragmenty utworów poetyckich, wydrukowane na naklejkach magnetycznych. Przed nami projekt Singing Europe ze światowymi gwiazdami opery, a Ewa Michnik przygotowuje „Hiszpańską noc z Carmen – Zarzuelę Show”, czyli widowisko na Stadionie Wrocław w reżyserii Waldemara Zawodzińskiego i Ignacia Garcii. „Wrocław – wejście od podwórza” to projekt, w którym nowe oblicze zyskają zaniedbane zakątki Wrocławia, przede wszystkim podwórka. Artyści, działając w danej przestrzeni będą współpracować z mieszkańcami, by wypracować artystyczny kompromis. Na uwagę zasługuje także projekt „Głos wykluczonych”, w ramach którego grupy wykluczonych społecznie pracują z profesjonalnymi artystami w tworzeniu spektakli teatralno-muzycznych. W każdym ze spektakli występują aktorzy bądź śpiewacy, a obok nich m.in. mieszkańcy domów spokojnej starości, więźniowie, osoby z zaburzeniami psychicznymi czy mniejszości narodowe.

Dla przeciętnego zjadacza chleba

Co ESK 2016 da mieszkańcom Dolnego Śląska? Organizatorzy liczą na wzrost ekonomiczny i wzrost uczestnictwa w kulturze przeciętnego zjadacza chleba. – Wszystkie miasta, które zdobyły tytuł Europejskiej Stolicy Kultury przez wiele lat używały go, jako dodatkowego elementu promocji. Miasto tej wielkości jak Wrocław powinno szukać możliwości grania w „Lidze Mistrzów” i ESK daje nam tę możliwość. Ważną korzyścią jest oczywiście wzrost turystów i wzrost wymiany studenckiej, co też jest elementem niezmiernie istotnym. Po trzecie jest to sygnał dla inwestorów – współczesny świat wie, że koleracja oparta między sukcesami gospodarczymi a życiem kulturalnym istnieje. Wrocław ma więc szansę na lepsze „usadowienie się” w Europie, a to w efekcie przełoży się na wzrost dochodów mieszkańców, na ich dobrostan – tłumaczy senator Jarosław Obremski, przewodniczący Rady Programowej ESK 2016.

ESK ma rozbudzić apetyty kulturalne Dolnoślązaków. – Zależy nam, by zwiększyć partycypację mieszkańców w uczestniczeniu w kulturze, chcielibyśmy ją podwoić – we Wrocławiu z kultury korzysta tak naprawdę tylko 8% mieszkańców – mówi Jarosław Obremski. – Moment zderzenia z wysoką sztuką jest ważny, może zmienić człowieka i na to liczymy. Chcemy dotrzeć i do tych mieszkańców, którzy kontakt ze sztuką mają zerowy i do tych, którzy uczestniczą w niej sporadycznie, a przez tytuł Europejskiej Stolicy Kultury jednak zdecydują się w czymś uczestniczyć. Być może, gdy przełamią się raz, będzie ciąg dalszy.

Wielkie Przebudzenie

Trzy dni Weekendu Otwarcia (15-17 stycznia 2016) wypełnione prawie setką wydarzeń kulturalnych zainaugurują rok Europejskiej Stolicy Kultury we Wrocławiu. W niedzielnym finale dziesiątki tysięcy osób weźmie udział w „Przebudzeniu” – jednym z najliczniejszych i najbardziej spektakularnych pochodów w historii miasta. – Wrocławianie będą mogli połączyć się we wspólnym przemarszu i uczestniczyć w artystycznej opowieści o historii miasta i jego mieszkańców – mówi Chris Baldwin, twórca „Przebudzenia”.

Zaplanowano także wystawę prac legendarnego hiszpańskiego rzeźbiarza Eduardo Chillidy (w Galerii Awangarda, BWA Wrocław, wernisaż 15 stycznia) i ekspozycję „Made in Europe. 25 lat nagrody Unii Europejskiej w dziedzinie architektury współczesnej – Mies van der Rohe Award”, dzięki której poznamy najlepsze realizacje światowej architektury (Muzeum Architektury, wernisaż 16 stycznia). ESK zaprasza również na trzydniowy projekt „Mercouri/Xenakis” obejmujący wystawę, koncerty i spektakl poświęcone twórczości Iannisa Xenakisa – legendarnego greckiego architekta i kompozytora oraz Melinie Mercouri – greckiej aktorce, minister kultury i pomysłodawczyni idei Europejskiej Stolicy Kultury. W sobotę (16 stycznia) Europejska Stolica Kultury zaprosi do „Muzeum Marzeń”. We wrocławskim Muzeum Narodowym reżyser Jacqueline Kornmüller wraz z gwiazdami literatury i teatru oraz tancerzami pokaże dziewięć kameralnych przedstawień inspirowanych dziełami sztuki.

* * *

Najważniejsze wydarzenia weekendu otwarcia to:

1. Ceremonia „Przebudzenie” wyreżyserowana przez Chrisa Baldwina – współautora ceremonii otwarcia Igrzysk Olimpijskich w Londynie. Specjalne pochody rozpoczną się w niedzielę 17 stycznia w czterech dzielnicach Wrocławia, a zakończą spektakularnym widowiskiem na wrocławskim Rynku.

2. Wystawa „Brzmienia” w galerii Awangarda BWA, na której będzie można poznać twórczość baskijskiego artysty Eduardo Chillidy. Czterdzieści prac rzeźbiarza uzupełnią dwie instalacje muzyczne zrealizowane przez kompozytorkę Gorkę Aldę. Chillida pochodzi z San Sebastian, miasta, które piastuje tytuł Europejskiej Stolicy Kultury równolegle z Wrocławiem.

3. Projekt „Mercouri/Xenakis”– cykl koncertów w Narodowym Forum Muzyki i przedstawienie nawiązujące do kultury antycznej i idei ESK, stworzonej przez grecką aktorkę i polityk Melinę Mercouri.

4. Wystawa w Muzeum Architektury pt. „Made in Europe. 25 lat nagrody Unii Europejskiej w dziedzinie architektury współczesnej – Mies van der Rohe Award” przedstawiająca 170 najlepszych europejskich budynków.

5. „Muzeum Marzeń” w Muzeum Narodowym – 16 stycznia będzie można tam uczestniczyć w projekcie łączącym malarstwo, literaturę, muzykę i teatr. Pokazanych zostanie 9 kameralnych spektakli w reżyserii Jacqueline Kornmuller. Austriacka reżyserka wybrała 9 dzieł z kolekcji muzeum, które będą inspiracją dla pisarzy biorących udział w projekcie.

6. „Płonąca wyspa” czyli teatr ognia na wrocławskiej Wyspie Słodowej.

Trzydniowe otwarcie to także mnóstwo mniejszych wydarzeń – 100 koncertów muzycznych w nietypowych miejscach (na dworcach, w szpitalach, galeriach handlowych), instalacji, spektakli, performansów. Na ceremonię otwarcia będą kursować specjalne autobusy, które będą wozić widzów z całego Dolnego Śląska.