Otwierając Kongres abp Jędraszewski zauważył, że krakowskie wydarzenie jest „twórczą aktualizacją wobec dzisiejszych wyzwań kulturowych” problematyki zarysowanej przez św. Jana Pawła II w Liście do Rodzin, który został opublikowany 30 lat temu, gdy Kościół obchodził Rok Rodziny.

Archidiecezja Krakowska

W tematykę Kongresu wprowadził holenderski kardynał Willem J. Eijk. Zwrócił uwagę na teologię ciała św. Jana Pawła II, którą nazwał „nowością w teologii, mającą niezwykle ważne znaczenie dla podstaw i doświadczenia katolickiej moralności małżeńskiej i etyki seksualnej”.

Arcybiskup Utrechtu zauważył, że teologię ciała należy pogłębiać, bo wydaje się ona oferować doskonałe możliwości przygotowania katolików do małżeństwa a coraz większa grupa młodych jest nią zainteresowana - mówił to na podstawie doświadczeń ze swojej diecezji. Ponadto stanowi ona podstawę duchowości małżeństwa i rodziny, która sprawia, że doświadczenie jej podstawowych wartości i norm staje się atrakcyjne.

Prymas Niderlandów iluzją nazwał próby dostosowywania nauk Kościoła na temat moralności małżeńskiej i etyki seksualnej do obecnych postaw społecznych w celu uczynienie tych nauk bardziej akceptowalnymi społecznie dla współczesnych ludzi lub dla odzyskania katolików, którzy z tego powodu odeszli od Kościoła.

- Na najgłębszym poziomie chodzi o kryzys wiary w istnienie samego Boga. Ale jeśli ludzie nadal wierzą w Boga i utrzymują osobistą relację z Chrystusem, mają głębokie pragnienie poznania autentycznej nauki Kościoła. Nawet na trudne tematy, takie jak moralność małżeńska i etyka seksualna. Nie powinniśmy pozbawiać tych ludzi, którzy świadomie wybierają małżeństwo kościelne i są otwarci na naukę Kościoła o małżeństwie i seksualności, wiedzy o teologii ciała - mówił kard. Eijk.

Zdaniem holenderskiego hierarchy znajomość teologii ciała zachęca do przeżywania małżeństwa i seksualności zgodnie z zamierzeniami Boga. - Z tych powodów niezwykle ważne jest pogłębianie i propagowanie teologii ciała. Wydaje się, że młodsze pokolenia - nawet w tak silnie zsekularyzowanym kraju jak Holandia - z utęsknieniem tego wyczekują - podsumował prymas hierarcha.

W referacie zatytułowanym „Tajemnica rodziny i ojcostwa w perspektywie antropologicznej” abp Marek Jędraszewski zwrócił za Emmanuelem Levinasem uwagę, że „bycie ojcem bynajmniej nie redukuje się do zapłodnienia kobiety i przyczynienia się do poczęcia dziecka”, ale ojcostwo ma wymiar metafizyczny, wprowadza w pewien „nieprzerwany ciąg czasu”. W tak rozumianym czasie, naznaczonym z jednej strony przemijaniem poszczególnych ludzi, a z drugiej strony ciągłością generacji, zawarta jest pewna nadzieja.

- Czas wypełniony pojawianiem się coraz to nowych generacji w jakiejś mierze łagodzi ból przemijania i nieuniknionej śmierci. Jednakże ten czas musi być ponadto, jeśli prawdziwie chce być on czasem człowieka, wypełniany konkretną dobrocią, będącą jednoznaczną negacją wolności pojmowanej jako dowolność i kaprys. Ta dobroć jest kilkukierunkowa. Ma najpierw na uwadze właściwe rozumienie przez człowieka samego siebie, następnie odniesienie do życia, i na koniec, relację z drugim człowiekiem - wyliczał metropolita krakowski.

Abp Jędraszewski zwrócił uwagę na „pakt” istniejący między człowiekiem a życiem na wzór małżeńskiej więzi i fakt, że tylko człowiek jest istotą, która zdolna jest zająć postawę wobec własnego życia, a zajmowanie tej postawy sprawia, że człowiek jest istotą duchową. - Człowiek może to życie przyjąć i w pełni akceptować, dając się przenikać nadziei - mimo napotykanych niemal każdego dnia trudności. Może też w nie zwątpić, a nawet odrzucić, w akcie najwyższej rozpaczy popełniając samobójstwo - mówił arcybiskup.

Trzecią przestrzenią możliwej dobroci człowieka jest bycie ojcem, fakt posiadania dziecka. - Ta dobroć przejawia się najpierw w tym, że dziecko nie jest i nie może być pojmowane jako własność ojca, nie może być dla ojca czymś, co „by go zastąpiło lub wynagrodziło kiedyś jego osobiste niepowodzenia”. Chodzi bowiem o to, by ojciec zrozumiał, że „to, co zostało mu dane [tzn. dziecko], jest w gruncie rzeczy jedynie odbiciem, czymś analogicznym do daru twórczego, który jako taki nie może do niego należeć - mówił abp Jędraszewski.

Przypomniał, że zdaniem Levinasa, fundamentalna odpowiedzialność za życie drugiego, rodzi się w momencie spotkania z twarzą drugiego człowieka, a obojętność na los i życie drugiego człowieka prowadzi do takich dramatów jak Holocaust. Dodał, że refleksję Levinasa, dotyczącą odpowiedzialności za życie każdego drugiego człowieka, w horyzoncie filozofii generacji należy uszczegółowić o wątek fundamentalnej troski, którą powinien być przeniknięty każdy człowiek, zwłaszcza zaś ojciec i matka, w odniesieniu do życia dzieci nienarodzonych.

Po sesji, w czasie której swoje wykłady wygłosili także prof. Aude Suramy i ks. prof. Livio Melina, uczestnicy Kongresu spotkali się na Mszy św. w kościele Nawrócenia św. Pawła Apostoła na Stradomiu, której przewodniczył metropolita krakowski.

Komentując dzisiejsze czytania mszalne, abp Marek Jędraszewski zwrócił uwagę, że uzdrowienie dziesięciu trędowatych miało być umocnieniem uczniów Jezusa przed Jego męką. Zauważył, że chorzy wiedzieli, do kogo zwrócić się o pomoc, ale zlekceważyli podziękowania za odzyskane zdrowie.

Metropolita krakowski odniósł tę ewangeliczną scenę do współczesności zaznaczając, że dziś wielu ludzi nawet nie wie, że są chorzy duchowo - mówił to w kontekście ideologii LGBT, aborcji i eutanazji, które traktowane są jak norma. Zaznaczył, że dziś używa się wiele środków, by ludzi utrzymać w tej nieświadomości. Tutaj metropolita krakowski wskazał na oddziaływanie mediów, granty naukowe, których przyznawanie bywa warunkowane opowiedzeniem się za tymi ideologiami, programy szkolne, które mają deprawować czy wpisywanie do krajowego prawodawstwa m.in. prawa do zabijania nienarodzonych dzieci.

- W konsekwencji nie ma wołania o ratunek, raczej tylko pogłębianie poczucia beznadziei, smutku, u niektórych depresji. I tym bardziej nie ma wołania wdzięczności wobec Boga, bo komu mam dziękować i za co dziękować? Za takie życie jakie jest? - pytał retorycznie prelegent zaznaczając, że na tym tle jasna wydaje się być postawa chrześcijańska, która „musi być wyraźnym znakiem sprzeciwu dla tego świata”.

Arcybiskup Krakowa podkreślił potrzebę „nowego, prawdziwie chrześcijańskiego humanizmu” i odczytania na nowo słów Jana Pawła II z Mszy św. inaugurującej jego pontyfikat 22 października 1978 r., w czasie której wołał: „Otwórzcie, otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi”.

- Ukazujcie Go jako znak sprzeciwu. Dla tego świata, który chce za wszelką cenę wszystkich do katastrofy doprowadzić. Ale jako też znak nadziei. Bo jedynie Chrystus, tylko On wie, co w swoim sercu kryje człowiek - podkreślił abp Jędraszewski.

III Międzynarodowy Kongres dla Małżeństwa i Rodziny odbywa się w dniach 13-15 listopada w Krakowie. Towarzyszą mu słowa zmarłego w lutym 2023 r. prof. Stanisława Grygiela: „Rodzenie, a nie samotność, jest wpisane w bycie człowieka osobą”. Kongres to kontynuacja dwóch wcześniejszych edycji wydarzenia z 2018 i 2022 r. Po refleksji nad encykliką „Humanae vitae” oraz okresem narzeczeństwa i pierwszych lat małżeństwa, organizatorzy zapraszają do pochylenia się nad tematyką odpowiedzialnego rodzicielstwa.

Kongres odbywa się w auli Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy przy ul. Stradom 4 w Krakowie. Szczegółowe informacje i transmisje dostępne są na oficjalnej stronie internetowej www.kongresrodzin.pl.

Organizatorami III Międzynarodowego Kongresu dla Małżeństwa i Rodziny są Archidiecezja Krakowska, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Fundacja Towarzyszenia Rodzinie im. prof. Stanisława Grygiela, Rycerze Kolumba, Collegium Voytylianum, Veritas Amoris Project, Instytut Dialogu Międzykulturowego im. Jana Pawła II w Krakowie, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie i bazylika Mariacka w Krakowie.