28 września 2012 r. w Zelowie odbyły się uroczystości 73. rocznicy powołania Polskiego Państwa Podziemnego. Organizatorami byli: Instytut historii UJK filia w Piotrkowie Trybunalskim, IPN Oddział w Łodzi, parafia pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Zelowie oraz Związek Strzelecki „Strzelec” Bełchatów. W pierwszej części uroczystych obchodów w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Zelowie otwarto wystawę IPN pt. „Dla Polski Walczącej - żołnierze Okręgu Łódź AK »Barka«”. Wystawa powstała w okrągłą rocznicę powołania do życia największej siły zbrojnej Polskiego Państwa Podziemnego, tj. Armii Krajowej. Przypomniano w niej osiągnięcia oraz rolę owej formacji zbrojnej w zmaganiach na frontach drugiej wojny światowej. Wyeksponowano wysiłek Podziemia Niepodległościowego w Łodzi, gdzie warunki pracy konspiracyjnej były odmienne i różniły się od warszawskich doświadczeń. Pomimo tego, w Łódzkiem do 1945 r. zaprzysiężono ponad 10 tys. żołnierzy AK, a ich działania wspierało ponad 40 tys. osób cywilnych. Na wystawie pokazano m.in. działania wywiadowcze Okręgu Łódź ZWZ-AK i Akcję „Burza” w Łódzkiem, realizowaną siłami 25. Pułku Piechoty AK „Ziemi Piotrkowsko-Opoczyńskiej”. Autorem i komisarzem wystawy jest Artur Ossowski z IPN w Łodzi. Następnie odbyła się konferencja popularno-naukowa pt. „O Polskę Wolną!” Referaty na temat genezy Polskiego Państwa Podziemnego, Łódzkiego Okręgu Armii Krajowej „Barka”, oraz Konspiracyjnego Wojska Polskiego, zelowianie w szeregach Armii Krajowej na Ziemi łódzkiej, wygłosili: dr hab. Janusz Wróbel (OBEP IPN w Łodzi); dr Tomasz Toborek (OBEP IPN w Łodzi); Rafał Janusz Bajer; Milena Bykowska; dr Dariusz Rogut (IH UJK).

Bóg - Honor - Ojczyzna wpisane w serca

W kościele pw. Matki Boskiej Częstochowskiej odbyła się centralna część uroczystości. Mszy św. w intencji zmarłych i żyjących obrońców Ojczyzny przewodniczył bp Adam Lepa. Ks. kan Marian Fałek, proboszcz parafii powitał min. Jana Ciechanowskiego, szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, gen. Aleksandra Arkuszyńskiego „Maja” i Stanisława Karlińskiego „Burzę”, prezesa Światowego Związku AK i wielu innych zasłużonych kombatantów. W uroczystości uczestniczyła Kompania Honorowa z 32. Bazy Lotniczej w Łasku, poczty sztandarowe: 25. Pułku Piechoty AK, związków strzeleckich z Bełchatowa i Paradyża, poczty sztandarowe szkół zelowskich. W okolicznościowym kazaniu bp Adam Lepa powiedział m.in.: „zawsze, kiedy myślę o tych, którzy oddawali swoje życie za Polskę, podziwiam ich hierarchię wartości. Oni ze swoich domów wynieśli coś bardzo ważnego. Wynieśli przekonanie, że są wartości ważniejsze od życia. Hasło „Bóg, Honor i Ojczyzna”, budowało ducha żołnierzy. Było wpisane w serca i umysły tych, którzy oddali swoje życie za wolność narodu. Dziś chcemy uczcić tych, którzy walczyli o wolną Polskę z tego środowiska. Ich imiona są wypisane na marmurowej tablicy. To żołnierze Armii Krajowej i Konspiracyjnego Wojska Polskiego. Nie można nie wspomnieć generała „Grota” Roweckiego, dowódcy AK, który wychowywał się w pobliskim Piotrkowie czy Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca”, który powołał do życia Konspiracyjne Wojsko Polskie. Oni wiedzieli co ich czeka, mieli świadomość osaczenia przez przeważające siły. Obaj zginęli, „Grot” Rowecki w obozie, a „Warszyc” skazany na śmierć. Żaden z nich nie ma nawet mogiły. Jest zastanawiające, że systemy totalitarne mając wszelkie środki terroru, bały się ducha i robiły wszystko co możliwe, żeby tego ducha i pamięć o bohaterach zadeptać. W Łodzi zamknięto prawie wszystkie kościoły, nie wolno było wykonywać hymnów, zabroniona była nawet muzyka Chopina. Naród, który nie stawia na ducha, będzie narodem bez nazwy, jak człowiek bez nazwiska. Takie zwycięstwo nad systemem przemocy odniósł poniżany i prześladowany w obozie koncentracyjnym bp Michał Kozal, którego bohaterstwo i wielkość uhonorował nawet prześladowca - komendant obozu. Przez całe lata nasi bohaterowie byli przemilczani i niedoceniani, dzisiaj modlimy się za nich i podziwiamy ich wielkość. Trzeba, abyśmy nie tylko wiedzieli o historii naszego narodu, ale się tą historią dzielili i ją przekazywali kolejnym pokoleniom”.

Pamiątkowa tablica

W modlitwie wiernych uczestnicy modlili się za zamordowanych obrońców ojczyny, aby cieszyli się oglądaniem Boga w niebie, a także za żyjących kombatantów. Po zakończonej liturgii przemówił min. dr Jan Ciechanowski, który powiedział m.in.: „Te ziemie są znane z kolejnych pokoleń Polaków, które walczyły o niepodległość Ojczyzny. Tutaj działała Armia Krajowa, Konspiracyjne Wojsko Polskie. Nie ma piękniejszego pokolenia niż pokolenie „Kolumbów”, którzy zostali tak wychowani, że nie zawahali się nawet na chwilę, ale podjęli walkę o niepodległość. Dziękujemy naszym żołnierzom za to, że ich wysiłek był związany z Kościołem. Kościół w czasach niewoli był interrexem Polski Niepodległej. Tego związku z naszą wiarą, Kościołem nikt nie zdoła rozerwać”. Zakończył słowami: „Jeszcze Polska nie zginęła”. Pan Minister wręczył medal „Pro Patria” za kultywowanie pamięci o bohaterach i ich ofiarnej walce. Otrzymali go: ks. kan. Marian Fałek, proboszcz parafii, oraz dr mjr Halina Kępińska-Bazylewicz „Kora”. Po Mszy św. nastąpił kolejny akt uroczystości. Minister Jan Ciechanowski w asyście generałów A. Arkuszyńskiego i S. Karlińskiego, pozostałych kombatantów, kompanii honorowej i pocztów sztandarowych odsłonił pamiątkową tablicę z nazwiskami uczestników walki zbrojnej, a bp Adam Lepa dokonał jej poświęcenia. Okolicznościowe przemówienia oraz złożenie wieńców przez przedstawicieli władz, organizacji społecznych, wojska, uczelni i szkół były końcowym aktem tej wspaniałej uroczystości. Już po jej zakończeniu jeszcze długo trwały rozmowy i wspomnienia.