Pontyfikat Papieża Benedykta XVI dobiega siedmiu lat dynamicznej działalności. Zanim podejmie się rocznicową próbę globalnego podsumowania nurtu ściśle własnej działalności - nabierającej ciągle aktualnego rozmachu - Następcy św. Piotra, wskazane wydaje się przeanalizowanie towarzyszącego temu wymiarowi jednego jeszcze aspektu tego pontyfikatu. Stanowi go element kontynuacji pontyfikatu bł. Jana Pawła II.
Od pierwszych dni wejścia w posłannictwo św. Piotra Papieżowi Ratzingerowi towarzyszy poczucie bliskości jego Poprzednika, co wyraził dobitnie już w pierwszym przemówieniu do kardynałów po konklawe, widząc w swoim wyborze „szczególną łaskę”, którą wyjednał mu śp. Jan Paweł II. No i to następne zdanie: „Wydaje mi się, że trzyma mnie on mocną ręką; że widzę jego uśmiechnięte oczy i słyszę jego słowa, skierowane w tym momencie szczególnie do mnie: «Nie lękaj się»” (por. „L’Osservatore Romano”, wyd. pol. 2005, XXVI, 6, s. 4).
A jak nie przytoczyć wypowiedzianych później słów Jana Pawła II z jego przemówienia z dnia 22 października 1978 r.: „Jeszcze dziś - i wciąż na nowo - rozbrzmiewają mi w uszach słowa…: «Nie lękajcie się! Otwórzcie, otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi»” (24 kwietnia 2005, por. „L’Osservatore Romano”, wyd. pol. 2005, XXVI, 6, s. 10).
Po tych wzruszających wyznaniach już nie dziwi powtarzany raz po raz zwrot „mój umiłowany Poprzednik” (por. „L’Osservatore Romano”, wyd. pol. 2009, XXX, 5, s. 11). I to był punkt wyjścia. A po nim już tylko konsekwentne kroczenie po wyraźnych śladach w życiu Kościoła „umiłowanego Poprzednika”.

Kontynuacja rozpoczętych przedsięwzięć

Dobiegający kresu swego pontyfikatu Jan Paweł II wyznaczył sobie trzy doniosłe zadania. Było to zakończenie trwającego Roku Eucharystycznego, przeprowadzenie kolejnego Zwyczajnego Synodu Biskupów oraz Światowe Spotkanie Młodych w Kolonii.
Z punktu widzenia prawa kościelnego, nowo wybrany papież nie był zobowiązany do realizacji zamierzeń zmarłego Poprzednika. Po tym jednak, co Benedykt XVI powiedział o Janie Pawle II, nie do pomyślenia było zaniechanie realizacji zadań zamierzonych przez tak podziwianego i umiłowanego przez niego Poprzednika. W rzeczy samej rozpoczęło się od zaakceptowania trwającego od października Roku Eucharystii i związanego z nim zapowiedzianego (7 października 2004) XI Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów (2-23 października 2005). Kard. Zenon Grocholewski stwierdził w cennym artykule o Synodzie Biskupów (por. „L’Osservatore Romano”, wyd. pol. 2006, XXVII, 1, s. 5-7), że Papież Ratzinger „z entuzjazmem” zwołał Synod Biskupów poświęcony Eucharystii na 2-23 października 2005 r.
Cennym owocem pracowitego Zgromadzenia stała się wydana przez Benedykta XVI posynodalna adhortacja „Sacramentum caritatis” (22 lutego 2007). Benedykt XVI nie ograniczył się bynajmniej do przeprowadzenia zapowiedzianego przez „umiłowanego Poprzednika” Synodu o Eucharystii, ale wszedł w rytm tego doniosłego nurtu życia Kościoła, który swoje korzenie posiadał w soborowej wizji Kościoła w postaci kolegialności. Synod Biskupów swój urzędowy początek zawdzięczał papieżowi Pawłowi VI, a definitywną jego stabilizację i organizacyjne pogłębienie przypisuje się słudze Bożemu Janowi Pawłowi II - wyrazem tego był fakt, że nazywano go „Papieżem Synodu Biskupów” (por. Z. Grocholewski, cyt. jw.), a naukę o Synodzie wliczono do „dziedzictwa” Jana Pawła II (por. jw.).
Benedykt XVI nie ograniczył się tylko do spełnienia zapowiedzianego przez Jana Pawła II Synodu na temat Eucharystii, ale zwołał kolejne, XII Zgromadzenie Zwyczajne Biskupów poświęcone Słowu Bożemu. Odbyło się ono w roku 2008, a owocem była wydana po nim adhortacja „Verbum Domini” (30 września 2010). Na tym nie koniec. Idąc po śladach Poprzednika, zwołał II Specjalne Zgromadzenie Synodalne Biskupów poświęcone Afryce (Rzym, 4-25 października 2009), a zakończył ogłoszeniem adhortacji „Africae munus” (19 listopada 2011).

W dialogu z młodymi

Światowe Spotkania Młodych stanowią fenomen w życiu Kościoła, który ze spektakularnym zainteresowaniem i troską o młode pokolenie stanowi oryginalne dzieło Papieża Jana Pawła II. Powołane do istnienia urzędowo w roku 1985, Dni Młodych gromadziły światową młodzież w różnych zakątkach świata. Do końca swojego dynamicznego pontyfikatu (2 kwietnia 2005) Jan Paweł II zwołał i osobiście uczestniczył w 19 Dniach Młodych. Ostatni raz odbyły się one w Toronto (Kanada), gdzie wskazał Kolonię na następne 20. spotkanie. Ale go już nie doczekał. Podjął je i przeprowadził żarliwy jego następca Benedykt XVI we wskazanej Kolonii, w dniach 18-21 sierpnia 2005 r. Wszystko odbyło się, jak zawsze, według modelu ukształtowanego w trakcie spotkań zwoływanych przez Jana Pawła II i zakończeniem, które zawierało wskazanie miejsca następnego spotkania. Z westchnieniem ulgi usłyszano, że następne 21. Dni odbędą się na Antypodach - w Sydney. O ile miejsce w dalekiej Australii było niespodzianką, o tyle samo wyznaczenie Spotkania Młodych przez nowego Papieża świadczyło o tym, że ten nowy element wchodził także w normalny rytm życia Kościoła.
XXI Światowe Spotkanie Młodzieży odbyło się w Sydney w dniach 17-20 lipca 2008 r. Brał w nim udział sam Ojciec Święty Benedykt XVI. Tym razem hasłem były słowa z Dziejów Apostolskich: „Duch Święty zstąpi na was, otrzymacie Jego moc i będziecie moimi świadkami” (1, 8). W końcowym przemówieniu Ojciec Święty zaprosił młodzież świata do hiszpańskiego Madrytu na następne spotkanie, w dniach 18-21 sierpnia 2011 r. Tym razem niespodzianką nie było ogłaszanie następnego spotkania, ale wyznaczenie na nie Hiszpanii, kierowanej przez reżym polityczny wrogi Kościołowi. Hasłem tym razem były słowa: „Zakorzenieni i zbudowani na Chrystusie, mocni w wierze” (por. Kol 2, 7). A któż dzisiaj jeszcze nie pamięta przybliżonej nam w Polsce przez Telewizję Trwam wspaniałości tego Światowego Spotkania Młodych, otaczających charyzmatycznego Papieża! A ten Papież, jak zwykle i tym razem, w końcowym przemówieniu wskazał miejsce kolejnego spotkania - w Rio de Janeiro. Koło się więc zamyka. Ten niezaprzeczalny ślad Jana Pawła II, jakim jest instytucja Światowych Spotkań Młodych, wpisał się definitywnie na stałe w program pontyfikatu Benedykta XVI.

Watykan, Rzym, Italia

Jan Paweł II doprowadził do szczytu proces wyzwalania się papiestwa z kontekstu narzuconego sobie po zaborze Państwa Kościelnego w 1870 r. Autorem pojęcia „więzień Watykanu” był papież Pius IX. Oznaczało to, że pobyt papieża odtąd ograniczał się do terenu pałacu watykańskiego z najbliższymi przyległościami, a tym samym oznaczał niemożność jakiegokolwiek opuszczenia przez papieża obrębu Watykanu. Taki stan rzeczy trwał prawie do tzw. Paktów Laterańskich (1929), czyli układu między Państwem Włoskim a Stolicą Apostolską, dających papieżowi swobodę opuszczania granic Państwa Watykańskiego. W praktyce realizować się to zaczęło dopiero z pontyfikatem Jana XXIII, a w rytm swojego pontyfikatu wprowadził to Paweł VI, do szczytu zaś doprowadził Jan Paweł II, podejmując aż 104 pielgrzymki zagraniczne po różnych zakątkach świata. Wszystko wskazuje na to, że po tym śladzie usiłuje kroczyć jego następca Benedykt XVI.
Z punktu widzenia kontynuowania dziedzictwa Papieża Wojtyły godny uwagi jest inny wymiar papieskiego pielgrzymowania Papieża Ratzingera. Idzie o pielgrzymowanie po parafiach Rzymu i miastach Italii. W tych dwu wymiarach pasterskiego pielgrzymowania bł. Jan Paweł II był niewątpliwym nowatorem. Wiązało się to ze wspomnianym pojmowaniem papieża jako więźnia Watykanu. Jan Paweł II rozstał się z tą kategorią papiestwa w całej rozciągłości. Jako biskup Wiecznego Miasta miał urzędowego „wikariusza Rzymu” - wiernego kard. Camillo Ruiniego, ale swoją osobistą troską duszpasterską obejmował poszczególne parafie Rzymu, kolejno je wizytując. Za swojego długiego pontyfikatu odwiedził ich ponad 150.
Papież z Polski miał żywą świadomość poczucia troski pasterskiej o drugą swoją Ojczyznę, za którą uważał Italię. I dlatego, choć Kościołowi we Włoszech nie brakowało diecezji i lokalnych biskupów, systematycznie opuszczał Watykan i udawał się do znaczniejszych miast Italii. W sumie takich wypraw do różnych miast włoskich było ponad 100.
Papież Benedykt XVI jak dotąd nie dorównał mu w tym względzie - ma za sobą ok. 30 podróży po Italii. Mają one swoją specyfikę, wyrastającą z osobowości Papieża Benedykta XVI. Co jednak najważniejsze, to fakt, że od owego feralnego roku 1870 następcy św. Piotra kontynuują wprowadzoną przez poprzednika Benedykta XVI ważną praktykę swoistego pasterzowania w Italii, poza Watykanem.

Apogeum bliskości dwu Papieży

Elementy współrzędności pontyfikatu Benedykta XVI, wyliczone dotąd, są wyjątkowo oczywiste i niemal dotykalne. Istnieją jednak dwa szczególnego rodzaju pierwiastki, które o takiej współrzędności świadczą.
Pierwszy z nich to pielgrzymka apostolska do Polski w dniach 25-28 maja 2006 r. Pielgrzymkę tę poprzedziła niejako „z obowiązku” pielgrzymka do Niemiec w dniach 16-21 sierpnia 2005 r. (Spotkanie Młodych). Pielgrzymka do Polski należy więc do priorytetów podróżowania Benedykta XVI. Następca Papieża Polaka wyraźnie pragnie jak najwcześniej odwiedzić jego ukochaną Ojczyznę, tylekroć przez niego samego odwiedzaną.
Ale na tym nie koniec. Szlak pielgrzymki Benedykta XVI przez Polskę prowadził dyżurnym tropem pielgrzymowania Papieża Polaka, a więc Warszawę, Częstochowę, Kraków z milionem wiernych na Błoniach i legendarnym już oknem na Franciszkańskiej, przez Kalwarię, Oświęcim-Brzezinkę. Tu już nie można mieć najmniejszych wątpliwości, że idzie o chodzenie po śladach „umiłowanego Poprzednika”.
Jeszcze drugi, wyjątkowo to potwierdzający fakt - stanowi go sprawa beatyfikacji Papieża Jana Pawła II. Wiadomo, że rozpoczęła się ona już w czasie pogrzebu zmarłego Papieża, a wyraziła się w zaskakującym apelu, jaki dał się słyszeć na Placu św. Piotra: „Santo subito!”. Przewodniczący ceremonii pogrzebowej kard. Ratzinger nie mógł nie dosłyszeć tego jakżeż wymownego apelu. A gdy doszły do tego niekończące się szeregi czcicieli zmarłego Papieża, gromadzące się przy jego grobie, podjął decyzję o skróceniu czasu między śmiercią a czasem rozpoczęcia procesu beatyfikacyjnego. 15 maja 2005 r. Benedykt XVI wyraził zgodę na podjęcie procesu kanonizacyjnego, który rozpoczął się w czerwcu tegoż roku. Papieski dekret o heroiczności cnót został wydany 19 grudnia 2009 r., a 14 stycznia 2011 r. Papież podpisuje dekret o uznaniu cudu i wyznacza dzień beatyfikacji na 1 maja tegoż roku. Beatyfikacji chce dokonać sam Benedykt XVI.
I wiadomo, że dokonał, otoczony półtoramilionową rzeszą uczestników z całego świata - od głów państw poczynając, poprzez znanych polityków oraz wiernych. To swoista odpowiedź na tamto z czasu pogrzebu - „Santo subito!”.
Jakżeż pięknie i wymownie streszcza to sam Benedykt XVI we wstępie do homilii beatyfikacyjnej: „Już sześć lat minęło od dnia, w którym zebraliśmy się na tym Placu, aby celebrować pogrzeb Papieża Jana Pawła II. Ból utraty był głęboki, ale jeszcze większe poczucie jakiejś ogromnej łaski, która otaczała Rzym i cały świat: łaski, która była owocem całego życia mojego umiłowanego Poprzednika, a szczególnie świadectwa w cierpieniu. Już tamtego dnia czuliśmy unoszącą się woń świętości, a Lud Boży na różne sposoby okazywał swoją cześć dla Jana Pawła II. I chciałem, aby - przy koniecznym poszanowaniu prawa Kościoła - jego proces beatyfikacyjny przebiegał w sposób możliwie najszybszy. I oto nadszedł oczekiwany dzień; przyszedł szybko, ponieważ tak podobało się Bogu. Jan Paweł II jest błogosławiony!”. A zakończył słowami: „Chciałbym na koniec podziękować Bogu za osobiste doświadczenie długoletniej współpracy z Papieżem Janem Pawłem II...” (Radio Vaticana).