Część 1.: Ustawa weszła w życie

Z dniem 31 lipca 2007 r. weszła w życie Ustawa z dnia 14 czerwca 2007 r. o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw.
Ustawa ta proponuje faktycznie powszechne uwłaszczenie w spółdzielniach mieszkaniowych na obszarze całej Polski. Powszechność oznacza tutaj, iż:
1) wszyscy członkowie spółdzielni mający spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (mieszkalnego, użytkowego lub garażu),
2) we wszystkich spółdzielniach mieszkaniowych w Polsce
- uzyskują z dniem wejścia w życie ustawy realną możliwość nabycia na własność, jeżeli dokonali oni spłaty kosztów budowy przypadających na ich lokal.
Warto przypomnieć, że pierwsza próba regulacji prawnej powszechnego uwłaszczenia została podjęta w Ustawie z dnia 8 września 2000 r. o zasadach realizacji programu powszechnego uwłaszczenia obywateli Rzeczypospolitej Polskiej. Ustawa ta proponowała zarówno uwłaszczenie mieszkaniami spółdzielczymi, jak i zakładowymi z mocy samego prawa jako tzw. uwłaszczenie bezpośrednie. Niestety, ustawa ta nie weszła w polski obieg prawny z uwagi na jej zawetowanie przez prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego. Sejm IV kadencji nie zdołał w głosowaniu 13 października 2000 r. odrzucić weta prezydenta i stąd też powszechnego uwłaszczenia w sensie generalnym nigdy w Polsce nie zrealizowano. Udało się natomiast uchwalić 15 grudnia 2000 r. dwie ustawy, które proponowały uwłaszczenie w odniesieniu do mieszkań spółdzielczych oraz w odniesieniu do mieszkań zakładowych. Są to:
1. Ustawa z dnia 15 grudnia o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz U z 2001 r., Nr 4, poz. 27) oraz
2. Ustawa z dnia 15 grudnia o zasadach zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością Skarbu Państwa (DzU z 2001 r., Nr 4, poz. 24).
Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych weszła w życie 24 kwietnia 2001 r. Niestety, jej realizacja została odroczona przez stworzenie rozlicznych trudności natury organizacyjnej, psychologicznej i wreszcie prawnej. Apogeum tych trudności była nowelizacja ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z 19 grudnia 2002 r., która weszła w życie 15 stycznia 2003 r. Nowelizacja ta skutecznie zatamowała uwłaszczenie w spółdzielniach mieszkaniowych, wprowadzając możliwość ustanawiania ponownie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz wprowadzając nowe dodatkowe opłaty za przekształcanie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu w prawo odrębnej własności:
1) opłacanie wyceny przez rzeczoznawcę majątkowego wartości rynkowej mieszkania;
2) dodatkowe opłaty za modernizację budynku pomimo comiesięcznych opłat na fundusz remontowy;
3) nieudzielanie żadnej bonifikaty z tytułu przekształcenia prawa lokatorskiego w prawo własności.
Rażącą niekonstytucyjność takich zachowań stwierdził Trybunał Konstytucyjny, wskazując, że przekształcenie lokatorskiego prawa w prawo własności winno odbywać się na takich samych warunkach ekonomicznych, co przekształcenie tego prawa w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (patrz orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 kwietnia 2005 r.), gdyż brak jest różnicy w kosztach budowy lokalu, do którego członek spółdzielni uzyskałby prawo własności bądź też spółdzielcze własnościowe prawo. Dopiero nowy skład polityczny Sejmu V kadencji i Senatu VI kadencji umożliwił na nowo podjęcie prac nad nowelizacją obowiązujących od 15 stycznia 2003 r. przepisów o spółdzielniach mieszkaniowych.
Planuję za pośrednictwem „Niedzieli” udostępnienie osobom zainteresowanym powszechnym uwłaszczeniem w spółdzielniach mieszkaniowych szczegółowych instrukcji, wyjaśnień i omówień przepisów znowelizowanej ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Omówienie to będzie się składało z 10 kolejnych części (z których pierwsza z nich stanowi wprowadzenie zawarte w bieżącym numerze „Niedzieli”), tworzących spójną całość - komentarz do ustawy nowelizującej z dnia 14 czerwca 2007 r.
Ponieważ ustawodawca wymaga złożenia przez osobę zainteresowaną wniosku o uwłaszczenie, należy tej formalności dopełnić i złożyć go w zarządzie swojej spółdzielni jak najszybciej, jeśli ktoś tego jeszcze nie zrobił.
Uwaga! Wszystkie wnioski złożone do tej pory są ważne. Nie ma żadnej potrzeby składać nowych wniosków, gdyż wszystkie wnioski złożone przed 31 lipca 2007 r. będą realizowane według zasad i na warunkach obowiązujących w nowej ustawie, czyli tej, która obowiązuje od 31 lipca 2007 r. Ważne jest jednak, by sprawdzić, czy taki wniosek został złożony, a jeśli nie, to trzeba to zrobić natychmiast. Spółdzielnia ma termin trzech miesięcy na realizację finalną tych wniosków. Jeśli wniosek został złożony przed 31 lipca 2007 r., to akt notarialny w sprawie uwłaszczenia musi być przez zarząd spółdzielni podpisany najpóźniej 31 października 2007r. Warto więc zmobilizować siebie i innych. Dla ułatwienia wzory wniosków uwłaszczeniowych, które można składać do zarządu spółdzielni, drukuje „Niedziela” w dzisiejszym numerze.
Wzór 1 dotyczy członków spółdzielni mających spółdzielcze lokatorskie prawo do mieszkania, własnościowe prawo do mieszkania oraz lokalu użytkowego lub garażu.
Wzór 2 jest dla najemców lokalu mieszkalnego będącego własnością spółdzielni, który był uprzednio mieszkaniem zakładowym przekazanym spółdzielni (odpłatnie bądź nieodpłatnie). Wzór 3 jest do wykorzystania przez najemców lokali użytkowych, garaży lub pracowni wykorzystywanych przez twórcę do prowadzenia działalności w dziedzinie kultury i sztuki, którzy potrafią wykazać, iż pokryli koszty budowy tego lokalu użytkowego, garażu lub pracowni. Wzory tych wniosków można rozpowszechniać wśród swoich znajomych i krewnych, żeby wszyscy zainteresowani mogli wkrótce zostać uwłaszczeni lokalami mieszkalnymi, użytkowymi lub garażami. Polska nie może być nadal jedynym krajem Unii Europejskiej, gdzie członkowie spółdzielni nie są właścicielami swoich mieszkań.

Autor jest profesorem KUL-u. Jako poseł III kadencji sejmowej był głównym konstruktorem ustawy o powszechnym uwłaszczeniu, uchwalonej przez Sejm 8 września 2000 r, która jednak nie weszła w życie ze względu na weto prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. Senator V i VI kadencji. Jego główne wysiłki kierują się na dokończenie realizacji w polskim parlamencie uwłaszczenia mieszkaniami i przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności do ziemi. Nowelizacja ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych jest finalnym krokiem, jeśli chodzi o uwłaszczenie w sektorze spółdzielni mieszkaniowych.

WZÓR 1

nazwisko i imię
członka spółdzielni
adres

WNIOSEK

Jako członek spółdzielni posiadający spółdzielcze lokatorskie / własnościowe / prawo do lokalu mieszkalnego (użytkowego lub garażu), położonego przy ulicy .............................. w .............................. wnoszę o przeniesienie na mnie prawa własności (odrębnej własności) tego lokalu wraz z prawem współwłasności nieruchomości gruntowej związanej z tym lokalem, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 14 czerwca 2007r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz U Nr 125 z 2007r. poz. 873).

WZÓR 2

nazwisko i imię
najemcy mieszkania
adres

WNIOSEK

Jako najemca lokalu mieszkalnego będącego własnością spółdzielni, które uprzednio było mieszkaniem zakładowym, znajdującego się przy ul. .............................. nr ......... w .............................., wnoszę o przekazanie na mnie prawa własności (odrębnej własności) tego lokalu na mocy przepisów art. 48 ustawy z dnia 14 czerwca 2007r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz U Nr 125 z 2007r. poz. 873).

WZÓR 3

nazwisko i imię
najemcy lokalu
adres

WNIOSEK

Jako najemca lokalu użytkowego (garażu), pracowni wykorzystywanej przez twórcę do prowadzenia działalności w dziedzinie kultury i sztuki, położonego przy ulicy .............................. w .............................. wnoszę o przekazanie na mnie prawa własności tego lokalu wraz z prawem współwłasności nieruchomości gruntowej związanej z tym lokalem, na mocy przepisów art. 39 ustawy z dnia 14 czerwca 2007r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz U Nr 125 z 2007r. poz. 873).