Artur Stelmasiak: - Panie Ministrze niedawno upłynął rok, gdy stanął Pan na czele resortu rolnictwa. Pora na bilans. Co się udało zrealizować, czym minister może się pochwalić?

Minister Grzegorz Puda: - Wiele zapowiedzi z naszego programu udało się zrealizować, a część z nich jest w toku realizacji jak m. in. dopłaty powyżej średniej unijnej dla małych i średnich gospodarstw rolnych, by polscy rolnicy mogli być konkurencyjni względem swych kolegów zza naszej zachodniej granicy. Dzięki utrzymaniu wsparcia krajowego i zwiększenia środków na płatności redystrybucyjne od 2023 r. średni poziom wsparcia będzie wyższy od przeciętnej unijnej w gospodarstwach do 50 hektarów. Ten program obejmie więc 97 proc. wszystkich gospodarstw rolnych w Polsce. Dla mnie ważnym projektem jest ustawa o rodzinnych gospodarstwach rolnych, którą obiecałem obejmując resort rolnictwa. Projekt już trafił do prac rządu i mam nadzieję, że niebawem znajdzie się w parlamencie.

- Co on zmieni?

- Wyrównanie szans na wsi względem miast oraz wzmocni zdecydowanie małe i średnie rodzinne gospodarstwa rolne. Mieszkańcy miast mogli przechodzić na emeryturę i prowadzić działalność zarobkową, a rolnicy, którzy już zapracowali na swoją emeryturę takiej szansy nie mieli. Musieli bowiem zdać gospodarstwo, by przejść na emeryturę. Kolejnym realizowanym postulatem wysuwanym przez rolników jest sprawa ubezpieczeń. Już w przyszłym roku rusza nowy fundusz rolniczy na potrzeby, którego udało nam się zabezpieczyć aż 3 mld złotych. Z tych środków będziemy wspierać poszkodowanych rolników w skutek zmian klimatycznych, suszy, czy np. gradobicia. Podnosimy kwotę dopłat do ubezpieczeń. Było 400 mln, teraz jest 900 mln, a w przyszłym roku to aż 1,4 mld złotych. Powstanie też nowa platforma ubezpieczyciela, która będzie podlegała pod ministra rolnictwa po to, by przede wszystkim chronić rolników, a nie tylko przynosić zyski. Oczywiście zawsze będą sytuacje nadzwyczajne, gdy pomoc dla rolnictwa będzie przyznawana przez Radę Ministrów. Przykładem takiej tragedii były np. ostatnie pożary w których rolnicy stracili cały dobytek w tym ponad 150 krów. Okazało się, że jako minister nie mam narzędzi aby pomóc poszkodowanym rolnikom chociażby poprzez zakup dla nich nowych zwierząt aby mogli jak najszybciej odbudować gospodarstwo. Musiałem występować z inicjatywą pomocy do innych instytucji i liczyć na ich przychylność. To się zmieni bo takie narzędzia da ministrom ustawa o RGR.

- Były sukcesy... to muszą być też porażki. Co się Panu Ministrowi nie udało przez ten rok?

- Może zbyt wolno działamy. Wiele rzeczy jest rozpoczętych, których nie udało się skończyć, ale ten proces został rozpoczęty i trwa. Nikt naszych obietnic nie odwołał. Osobiście zależało mi na ustawie o rodzinnych gospodarstwach rolnych. W ciągu roku nie zdążyliśmy, ale jesteśmy już na finiszu. Wiele rzeczy nie zależało ode mnie jak np. powstanie Narodowego Holdingu Spożywczego. Ale ta sprawa też ruszyła z miejsca.

- Jeżeli chodzi o Polski Ład dla rolnictwa. Który punkt dla Pana jest najważniejszy?

- Każdy z tych głównych punktów wyszedł od rolników.Dla mnie ubezpieczenia są bardzo ważne, przetwórstwo i np. ustawa o rodzinnych gospodarstwach. Przecież w ustawie o rodzinnych gospodarstwach rolnych nie chodzi tylko o emerytury, wspieranie przekazywania wiedzy z pokolenia na pokolenie, ale także bon 250 zł miesięcznie, dla młodych, którzy wybiorą szkoły rolnicze. Naszym celem jest doprowadzić do tego, by mieszkańcy wsi mieli podobne prawa i standard życia jak mieszkańcy miast. To bardzo ważne, by młodzi ludzie chcieli pozostać na wsii tam zakładać rodziny, bo bez nich polskie rolnictwo sobie nie poradzi.

- W ramach Polskiego Ładu rolnicy otrzymali możliwość budowy domu do 70 metrów kwadratowych bez zbędnych formalności, ale także będą mogli budować niektóre budynki gospodarcze na podobnych warunkach.

- Wielokrotnie rolnicy zwracali się do nas, by usystematyzować problem zabudowań gospodarczych. Przecież maszyny rolnicze jak kombajny, traktory, siewniki nie mogą stać pod gołym niebem. W ramach dobrego programu dla polskiej wsi chcemy ograniczyć papierologię, bo tych dokumentów po prostu jest za dużo. Rolnicy powinni się zajmować przede wszystkim rolnictwem, a nie tonąć w biurokracji.

- Pan minister wielokrotnie mówił o odbudowie polskiego przetwórstwa. Dlaczego to takie ważne?

- Przetwórstwo od lat 90. zostało zniszczone, zlikwidowane i sprzedane, a teraz musimy je odbudować. W ramach Polskiego Ładu mamy przeznaczone 4,5 mld złotych na odbudowę tego przemysłu. Pamiętajmy, że na przetwórstwie bardzo często zarabia się lepiej niż na samym rolnictwie. To bardzo ważne, by podnieść opłacalność produkcji rolnej polskim rolnikom bez podnoszenia cen żywności dla Polaków. Będziemy wspierać przetwórstwo u samych rolników, a później cały łańcuch powiązań. Będziemy wspierać zakupy samochodów, rolniczy handel detaliczny, rozbudowę i budowę targów, ryneczków. Powstaną centra logistyczne, gdzie będzie można przechowywać produkty rolnicze. Zbudujemy także agroport morski dla eksporterów, który będzie naszym rolniczym oknem na świat.

- W Europie mamy bardzo poważny kryzys energetyczny. Ceny gazu i energii dramatycznie idą w górę. Na zachodzie UE fabryki wytwarzające nawozy sztuczne już zatrzymały produkcję. Czy grozi nam kryzys żywnościowy w przyszłym roku?

- Ta sytuacja jest bardzo trudna. Rozmawiamy cały czas z Komisją Europejską, aby państwa członkowskie mogły wspierać np. produkcję nawozów. Ten kryzys jest w całej Europie i bez wsparcia UE może doprowadzić do kryzysu żywnościowego. Ceny żywności mogą poszybować bardzo mocno w górę, nie tylko w Polsce.

- Polskie fabryki nawozów nadal pracują. Czy możemy zabezpieczyć polskie zapasy nawozów, by na wiosnę nie wykupili nam tego rolnicy z Zachodu?

- To już pytanie do ministra aktywów państwowych, który bezpośrednio nadzoruje spółki produkujące nawozy.W moim przekonaniu robimy wszystko, aby na wiosnę rolnicy mogli korzystać z polskich nawozów.

- Prawnie można zablokować eksport nawozów, czy to jest zabronione prawem UE?

- Każdy producent może wyznaczać kierunki sprzedaży swoich nawozów. Jeżeli mamy polskie firmy należące do skarbu państwa to ich obowiązkiem jest zabezpieczanie polskich rolników i bezpieczeństwa żywnościowego Polaków.

- Czy Europejski Zielony Ład jest zagrożeniem dla rolnictwa? Coraz częściej mówi się o ograniczeniu hodowli zwierząt, bo one produkują gazy cieplarniane.

- W tej chwili głównym problemem UE jest powstrzymanie kryzysu energetycznego i galopujących cen. My jesteśmy państwem, gdzie średnia powierzchnia gospodarstwa to 11 hektarów i będziemy wdrażać system dopłat przystosowania się do nowej polityki UE, ale wiemy doskonale, że rolnicy na zachodzie UE mają o wiele większe problemy z ekologią. Stosujemy o wiele mniej nawozów i nasze rolnictwo jest mniej emisyjne niż we Francji, Belgii, czy Holandii.

- Ale są pomysły, by wprost ograniczyć produkcję i spożycie mięsa i np. opodatkować najbardziej emisyjną wołowinę, a także mleko?

- To jest bzdura. I tych pomysłów nie traktowałbym poważanie.

- Czy rolnicy chętnie korzystają z Odnawialnych Źródeł Energii?

- Wydaje się, że zarówno rolnicy, jak i mieszkańcy wsi korzystają z OZE. Jest to ważne szczególnie w takich sytuacjach jak teraz, gdy ceny energii idą bardzo mocno w górę. Rolnicy potrafią liczyć i myślę, że ekologicznych rozwiązań będzie coraz więcej. Takie programy jak agroenergia sprzyjają zielonej transformacji w polskim rolnictwie.

- Jakie miejsce w przyszłorocznym budżecie zajmuje rolnictwo?

- Bardzo ważne. Zaplanowaliśmy wzrost wydatków w 2022 roku na rolnictwo z 50 do ponad 60 mld złotych. To historyczna podwyżka jeśli chodzi o środki finansowe przeznaczone na wsparcie i rozwój rolnictwa, bo rok do roku to prawie 19 proc. Naprawdę jest bardzo dużo środków na wsparcie i rozwój polskiej wsi.