Wspólnota chrześcijańska nie może prowadzić katechezy stałej z pominięciem bezpośredniego i wypróbowanego udziału dorosłych, zarówno tych, którzy w niej uczestniczą, jak i tych, którzy ją organizują. Świat, w którym młodzi mają żyć i świadczyć o wierze, którą katecheza stara się zbadać i utwierdzić, po większej części znajduje się we władaniu dorosłych, dlatego ich wiara winna być również stale oświecana, wzmacniana i odnawiana, aby przeniknęła całą działalność doczesną, za którą są odpowiedzialni. Aby zaś katecheza mogła być tak skuteczna, powinna być ciągła; będzie bowiem rzeczywiście daremna, jeśli zatrzyma się na samym progu wieku dojrzałego; choć bowiem, oczywiście w innej formie, niemniej niezbędna okazuje się dla dorosłych.
Jan Paweł II, Adhortacja Apostolska o katechizacji w naszych czasach „Catechesi tradendae”

Wielokrotnie rozmawiałem z pewną nazaretanką o nauczaniu religii. W tych rozmowach wciąż pojawiał się nieco drażniący temat: Często jest tak, że dzieci świetnie chłoną wiedzę religijną. Intuicyjnie wyczuwają, co Bóg chciał nam przekazać w Objawieniu. Potrafią na ogół rozróżniać nakazy etyczne wynikające z wiary w Boga. Wyczuwają granicę pomiędzy dobrem a złem. Jednak na drodze do pełnej realizacji tego, czego uczą się na lekcjach religii stoją... rodzice, którzy często przeczą temu czego uczą katecheci. Dzieje się tak na ogół w dwóch przypadkach. W pierwszym poddają w wątpliwość nauki, bo sami nie są w stanie ich wypełnić, więc dla obrony własnej pozycji w oczach dziecka dyskredytują np. siostrę zakonną. W drugim przypadku dzieci po prostu nie obserwują w domach tego, czego o chrześcijańskiej rodzinie uczy Kościół. W edukacji zawsze bardziej pociąga przykład niż wiedza, więc trud katechizacji dzieci często jest daremny. I jak tu nie dojść do wniosku, że z dorosłymi jest gorzej niż z dziećmi. Dlaczego? Bo katecheza dzieci w praktyce jest obowiązkowa, a katecheza rodziców dobrowolna, więc z niej nie korzystają...

Zbawienie nie tylko dla dzieci

Wiedza religijna dorosłych jest ważna nie tylko ze względu na dzieci. Cel katechezy jest bowiem poza horyzontem pedagogiki. Katecheza ma za zadanie zbliżyć człowieka do Boga i przekonać go do słusznych wyborów,by dostąpił zbawienia. Zanim zaczniemy więc pragnąć zbawienia dzieci, należy pragnąć zbawienia własnego. W przeciwnym razie dorosły przyjmuje postawę hipokryty, która szkodzi zarówno jemu, jak i innym. Ktoś może uznać, że stawianie katechezy dorosłych tuż obok szali, na której będzie ważyło się nasze zbawienie jest przesadą. Na potwierdzenie jednak powagi sytuacji warto przytoczyć słowa jednej z uchwał II Polskiego Synodu Plenarnego: „...poziom wiedzy religijnej wielu dorosłych katolików jest niezadowalający. Dysproporcja pomiędzy poziomem wiedzy ogólnej a poziomem wiedzy religijnej rodzi poważne konflikty w ich życiu. Ignorancja prowadzi nieraz do mylenia religijności z zabobonem oraz do łatwości w przyjmowaniu fałszywych objawień, zwiększa też podatność na propozycje ze strony różnych sekt”.
Braki w wiedzy religijnej prowadzą niemal zawsze do trwania w grzechu. Przykładów jest wiele. Kilkadziesiąt procent katolików w Polsce stosuje środki antykoncepcyjne (grzech przeciw pierwszemu i szóstemu przykazaniu) i nie rozumie ani co w nich złego, ani jaką alternatywę regulacji płodności proponuje Kościół. Powszechnym zjawiskiem jest także robienie przez wiernych zakupów w niedzielę. Zupełnie ignoruje się przy tym nauczanie Kościoła. Dla uspokojenia sumienia ludzie powołują się na „życiowe przykłady” i zasłyszane opinie z trzeciej ręki, że ktoś kiedyś słyszał, jak pewien ksiądz mu powiedział, że można... itd. Wszystkie podobne przypadki wynikają najczęściej z braku wiedzy. Nie można jednak się tym zasłaniać, gdy wiedza dostępna jest na wyciągnięcie ręki. Zdobędziemy ją nie tylko dzięki książkom, mediom katolickim, udziałowi w rekolekcjach. Stałą formą zdobywania tej wiedzy są także katechezy dla dorosłych, które coraz częściej organizowane są w parafiach, także naszej diecezji.

Nauczycieli nie brakuje

Do katechizacji wiernych, a więc i dorosłych, zobowiązani są duszpasterze parafialni. Większość z nich poprzestaje na coniedzielnej homilii. Jest to jednak redukowanie możliwości nauczania do absurdalnego minimum, bowiem często jedno kazanie w miesiącu wypada ze względu na zastąpienie go adoracją, a drugie ze względu na konieczność odczytania listu Metropolity lub Episkopatu. Proboszczowie, wierząc w dojrzałość wiernych, mają nadzieję, że ci, jak tylko będą chcieli, to na własną rękę zainteresują się pogłębianiem wiedzy religijnej. W wielu miejscach jednak księża oferują wiernym katechezy. Uczestniczy w nich najczęściej garstka parafian, ale i dla tej garstki warto je organizować.
W parafii św. Królowej Jadwigi w Krakowie duszpasterze wyszli od kościelnego porzekadła: „Pan Jezus katechizował dorosłych, a błogosławił dzieciom, tymczasem my czynimy odwrotnie: katechizujemy dzieci i błogosławimy rodziców”. Aby nie miało ono zastosowania w tej parafii, od dwóch lat odbywają się w niej w każdy poniedziałek od godz. 19.30 do 21 katechezy dla dorosłych. Odpowiedzialny za nie ks. Jarosław Chlebda mówi, że uczestniczy w nich na ogół 20 osób i mają one charakter wyjaśniania kolejnych rozdziałów Katechizmu Kościoła Katolickiego. Uczestnicy mogą zadawać swobodnie pytania związane z danym fragmentem. Katechetą może być więc wikary.
W wielu parafiach do przeprowadzania cyklu katechez zaprasza się wspólnoty neokatechumenalne. Dzieje się tak zarówno z inicjatywy proboszcza, jak i wiernych danej parafii, którzy neokatechumenat znają lub są jego członkami. Ten cykl 15 katechez przekazuje obszerną wiedzę oraz świadectwo o Bogu, Kościele, sakramentach i życiu chrześcijańskim. Wiele osób może się obawiać, że spotkania organizowane przez tę wspólnotę mają charakter rekrutacyjny. Zapytany o to ks. Stanisław Łucarz - prezbiter w neokatechumenacie - uspokaja, że choć dana wspólnota może mieć nadzieję, że poprzez katechezy ktoś zainteresuje się wstąpieniem do neokatechumenatu, to nie taki jest ich cel. Zasadniczym cel to katechizacja sama w sobie, a nie rekrutacja.

Czego rodzic nie wie, tego nie nauczy

Całkiem świeżą inicjatywą jest zorganizowanie katechez dla dorosłych przy kościele św. Klemensa w Wieliczce. Odbywają się one w każdą pierwszą, trzecią i czwartą niedzielę o 15.20. Ich inicjatorem jest ks. Kamil Żółtaszek. - Celem katechez jest podniesienie poziomu wiedzy w oparciu o katechizm, bo ludzie mają wiarę, ale brakuje im świadomości, jakie w związku z nią mają przywileje i obowiązki - wyjaśnia kapłan. Choć ks. Żółtaszek planował pierwotnie spotkania jako dyskusje, wierni opowiedzieli się za formą wykładów. - Oczekiwałem, że z katechez skorzystają szczególnie osoby w wieku 30-40 lat, czyli te, które wychowują dzieci i potrzebują do tego wiedzy religijnej, ale na razie większe zainteresowanie wykazują osoby starsze - zwierza się duszpasterz.
Na potwierdzenie intuicji ks. Żółtaszka można przytoczyć ważne zdanie Jana Pawła II z adhortacji „Catechesi tradendae”: „rodzice chrześcijańscy muszą wciąż wkładać wysiłek, by się przygotować do katechizowania swych dzieci i by to zadanie wypełnić z niestrudzonym zapałem”. Ojciec Święty nakłada w tym dokumencie wręcz obowiązek religijnego kształcenia się rodziców: „Ale trzeba iść dalej: rodzice chrześcijańscy niech się starają w życiu rodzinnym podejmować i prowadzić dalej formację, otrzymaną skądinąd w sposób metodyczny. Ma to często decydujący i trwały wpływ na dusze chłopców i dziewcząt, gdy tego rodzaju prawdy, dotyczące najważniejszych problemów wiary i życia chrześcijańskiego, są tak na nowo omawiane w atmosferze rodzinnej, przepojonej miłością i szacunkiem. Również samym rodzicom opłaci się trud z tej racji podjęty, bo w tak nawiązanym dialogu katechetycznym każdy bierze i daje”.

Chcieć to móc

Argumentów za tym, aby korzystać z katechez dla dorosłych, jest wiele. Mam nadzieję, że przedstawione tu racje wzbudzą zainteresowanie tą formą zdobywania wiedzy religijnej. Czytelnicy mogą korzystać z katechez w innych parafiach. Na terenie Krakowa można, poza wymienionymi wyżej, polecić także katechezy w parafii Redemptor Hominis na pograniczu Azorów i Bronowic Wielkich w wybrane środy o godz. 19.20, podczas których przepracowywany jest obecnie cykl o sakramentach (najbliższe spotkanie 16 czerwca). Uznaniem cieszą się także katechezy w parafii św. Katarzyny na Kazimierzu w czwartki po Mszy św. o godz. 18.
Szczególnie jednak zachęcam do poproszenia proboszczów o przeprowadzenie katechez we własnych parafiach. Wielu duszpasterzy nie proponuje ich z własnej inicjatywy sądząc, że nie znajdzie na nie chętnych. Z pewnością jednak żaden nie odmówi, kiedy Państwo udacie się do niego z takim pomysłem. Czy w każdej parafii nie znajdzie się choć jeden odważny parafianin?