AGNIESZKA DZIARMAGA: - Budowa pierwszego w regionie hospicjum stacjonarnego i w ogóle zwiększenie zakresu usług hospicyjnych, to duże przedsięwzięcie. Czy jest to jeden z głównych kierunków działalności Caritas kieleckiej w rozpoczętym niedawno 2012 r.?

KS. DYREKTOR STANISŁAW SŁOWIK: - Hospicjum stacjonarne przeznaczone dla 45 pacjentów, to poważna i kosztowna inwestycja, zamykająca się kwotą ok. 4,5 mln zł. Budowa hospicjum stacjonarnego ruszyła we wrześniu 2011 r. przy sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Kielcach. Będzie ono prowadzone przez Caritas kielecką. Hospicjum powstaje w miejscu starej kaplicy obok kościoła. Część pomieszczeń zostanie dobudowanych, nadbudowane będzie także całe piętro. Powierzchnia hospicjum wyniesie łącznie 1720 m² - będzie to obiekt średniej wielkości, porównywalny z zakładem opiekuńczo-leczniczym czy domem pomocy społecznej. Powinien być gotów do końca 2013 r.
Poza tym prowadzimy rozbudowę Hospicjum im. bł. Bernardyny Jabłońskiej w Miechowie. Dobudowywana część jest obecnie w stanie surowym. Zakończenie prac jest przewidziane do końca 2012 r. Rozbudowa budynku, prowadzona jest przez samorząd miasta i gminy Miechów z udziałem Caritas. Po rozbudowie hospicjum będzie mogło przyjąć do 40 osób, a dziś mamy zaledwie 16 miejsc. W styczniu lub lutym przewidziany jest przetarg na prace wykończeniowe. Miechowskie hospicjum zlokalizowane jest na terenie dawnego szpitala w budynku bezpośrednio przylegającym do kaplicy, funkcjonuje od 1998 r. i każdego roku przyjmuje 100-120 osób terminalnie chorych.
Dążymy także do zwiększenia usług hospicjum domowego w Kielcach i Miechowie poprzez zwiększenie personelu i obejmowanie pomocą dodatkowych osób, a także uruchamianie wolontariatu. Z tej formy pomocy w skali miesiąca korzysta ok. 30 osób.

- Z nowym rokiem powstały także nowe placówki w terenie, z myślą o chorych, w tym psychicznie i bezdomnych, planowane są także kolejne. Proszę przybliżyć specyfikę tych „nowości”.

- To istotnie kilka nowych ośrodków i nowych form usług. W Świniarach w gminie Solec-Zdrój od 2 stycznia ruszyła nowa poradnia zdrowia psychicznego i hostel dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Na te usługi od 2012 r. mamy podpisany kontrakt z NFZ. Dotychczas takie usługi były też realizowane w Kielcach. Jest to układ powiązany - kilka podobnych placówek w jednym miejscu. Poradnia przyjmie co najmniej kilkadziesiąt osób miesięcznie, a jej pacjentami będą głównie chorzy z okolicznych powiatów. Z kolei całodobowy hostel dysponuje 15 miejscami mieszkalnymi. Jest przeznaczony dla osób będących na etapie przejściowym pomiędzy długotrwałą hospitalizacją, a powrotem do domu, czyli wciąż podlegających leczeniu, lecz z przystosowaniem do samodzielności życiowej. Trzeba dodać, że obok tych działań od wielu już lat funkcjonuje w Świniarach Środowiskowy Dom Samopomocy oferujący dzienne wsparcie i terapię dla osób po kryzysach psychicznych. Również od kilku lat jest tam Dom Pomocy Społecznej dla osób z zaburzeniami psychicznymi, którzy wymagają stałej całodobowej pomocy. Pod koniec 2010 r. został oddany do użytku nowy obiekt - tzw. „dom dla bezdomnych”. Jest to placówka długookresowego pobytu osób, które są w stanie zaleczonej choroby psychicznej, nie mają oparcia w rodzinie i potrzebują częściowego wsparcia, aby funkcjonować samodzielnie i nie popadać w nawroty choroby, np. wskutek zaprzestania zażywania leków.
W styczniu uruchomiliśmy także Rodzinny Dom Pomocy dla osób starszych i niepełnosprawnych w Komorowie w gm. Pacanów. Jest on przeznaczony dla ośmiu pensjonariuszy. Placówka rodzinna powstała na bazie dawnej, obecnie nieczynnej szkoły podstawowej w Komorowie. Całkowitą adaptację pomieszczeń przeprowadziła Caritas kielecka. Zatrudniono małżeństwo do prowadzenia rodzinnej placówki. Pobyt w placówce jest odpłatny na zasadach ustawowych - pensjonariusz ponosi koszty samodzielnie, z renty czy emerytury lub może skorzystać także z dopłaty gminy.
Trwa także adaptacja „domu dla bezdomnych” w Morawianach w gminie Bejsce. Docelowo placówka przeznaczona dla 40 bezdomnych osób, które ze względu na wiek i niepełnosprawność nie mają możliwości funkcjonować samodzielnie. To także budynek po dawnej szkole, przejęty przez Caritas w 2008, już częściowo zaadaptowany i wykorzystywany. Jest on powiększany i przekształcany z obiektu niskonakładowego na oferujący podwyższony standard usług.
W obszarze naszego działania jest jeszcze kilka innych budynków po zamkniętych szkołach: w Kidowie, Piasku Wielkim i w kolejnych gminach, gdzie rozmowy jeszcze nie zostały zakończone i nie zapadły konkretne decyzje. Wspomniane wcześniej obiekty są na etapie przygotowań do remontu i opracowania dokumentacji technicznej.

- Całoroczna praca Caritas to także kontynuacja sprawnie funkcjonujących w skali roku wypracowanych, cyklicznych form wsparcia, skierowanych wobec dzieci, osób starszych, chorych, bezdomnych, bezrobotnych.

- Tych form wsparcia jest dużo, dążymy do takiego poszerzania oferty, aby obejmowała ona całe spektrum problemów społecznych, występujących w regionie.
Na pierwszy plan wysuwa się pomoc osobom niepełnosprawnym, działalność opiekuńczo-wychowawcza, pomoc bezdomnym i ubogim, pomoc starszym, poradnie lekarskie w różnych specjalnościach, aktywizacja bezrobotnych, rozwój wolontariatu i pomoc w różnych sytuacjach kryzysowych, w tym również w przypadku klęsk żywiołowych itp.
Aby doprecyzować i posłużyć się przykładem - dość istotnym obszarem dorocznych działań jest udzielanie pomocy doraźnej. Od 5 lat prowadzimy regularne rozdawnictwo żywności dla osób najbiedniejszych. W 2012 r. będzie to znów ponad 1200 ton produktów żywnościowych. Tego rodzaju pomocą jest objętych ok. 20 tys. osób rocznie, rozdawnictwem zajmuje się m.in. Punkt Pomocy Doraźnej w Kielcach i ponad 20 punktów w parafiach naszej diecezji. Wsparcie to obejmuje także pomoc rzeczową w postaci odzieży używanej, mebli, sprzętów gospodarstwa domowego, niekiedy jest to spłacenie pilnych rachunków, czy pomoc w zakupie leków, opału na zimę, itp. Punkt prowadzi regularne wydawanie żywności unijnej w ramach dożywiania najuboższej ludności - ale także kilka razy w roku prowadzone są również akcje paczki świątecznej czy przygotowanie wyprawek szkolnych na początku roku szkolnego.

- Ważny element działalności Caritas w opiece nad osobami starszymi stanowią Stacje Opieki.

- W oparciu o Stacje Opieki Caritas, np. w Sędziszowie, Miechowie, Świniarach, Pacanowie, Włoszczowie, Cudzynowicach i Szczekocinach, realizowane są zadania skierowane do osób przewlekle chorych. Są to działania o charakterze łączącym kilka elementów - takich, jak usługi pielęgnacyjne, opiekuńcze, a często nawet socjalno-bytowe. Funkcjonują one na zasadzie pomocy domowej - pielęgniarki opieki środowiskowej. Pielęgniarki lub opiekunki nawet po kilka razy dziennie docierają do osób starszych, samotnych, przewlekle chorych. Należy też podkreślić, że Stacje Opieki dysponują dużą ilością sprzętu ortopedycznego i rehabilitacyjnego, który może być wypożyczany do domu na czas choroby członka rodziny. Dla przykładu warto wspomnieć, że obecnie jest wypożyczonych ponad 120 łóżek szpitalnych, kilkadziesiąt wózków inwalidzkich, czy różnego rodzaju balkoników i innych urządzeń, które znacznie usprawniają pielęgnację osoby ciężko chorej w warunkach domowych.
Oprócz opieki domowej Caritas kielecka dysponuje kilkunastoma placówkami stacjonarnymi dla osób starszych i przewlekle chorych. Są to domy pomocy społecznej, zakłady opiekuńczo-lecznicze i tzw. domy opieki - czyli placówki o mniejszym zakresie usług opiekuńczych, niż standard dps. Łącznie dysponujemy teraz liczbą ponad 380 miejsc opieki całodobowej. Ważny jest w tym również element rozproszenia tych placówek w środowisku wiejskim, co ułatwia dostęp osobom z terenów wiejskich, ale też prowadzenie małych placówek często o charakterze rodzinnym, wpływa pozytywnie na osoby, które dotychczas obawiały się radykalnej zmiany stylu życia w podeszłym wieku.

- Caritas to najbardziej dynamiczna instytucja charytatywna w regionie, jesteście rozpoznawalnym organizatorem akcji pomocy dla dzieci z wakacyjnymi koloniami na czele. Jakie inne formy wsparcia kierujecie do najmłodszych mieszkańców diecezji?

- Dorocznie z kolonii organizowanych w atrakcyjnych miejscach, korzysta ponad 1,5 tys. dzieci plus kilka turnusów dla ok. 200-300 dzieci z Polskich rodzin na wschodzie. Regularnie wspieramy rodziny wielodzietne - ta forma pomocy nasila się przed świętami Bożego Narodzenia i Wielkanocy, wpisuje się w nią także wyprawka szkolna. Nasi najmłodsi podopieczni korzystają z oferty kilkunastu placówek dziennych, jak: ogniska wychowawcze, świetlice środowiskowe, gdzie pod okiem profesjonalnej kadry mają pomoc w nauce, dożywianie, bezpieczne spędzanie czasu wolnego. Placówki te pomagają rozwijać nowe zainteresowania, ale też mają duże znaczenie w wymiarze profilaktyki, gdyż zajęcia w świetlicach i ogniskach wychowawczych zapobiegają nawiązywaniu relacji ze środowiskiem patologicznym. Działania te są adresowane głównie do dzieci z rodzin rozbitych, dysfunkcyjnych i narażonych szczególnie na zły wpływ środowiska.
Warto podkreślić, że ważnym elementem oferty pomocy Caritas - nie tylko w stosunku do dzieci - jest łączenie różnych działań z wielu dziedzin w układ sieciowy. Wówczas osoba ubiegająca się o pomoc w związku z jakimś dramatem czy kryzysem może liczyć na wsparcie wielopłaszczyznowe, od porady, paczki żywnościowej poprzez okresowy pobyt w schronisku lub w hostelu z równoległą pracą socjalną czy terapeutyczną aż po aktywizację zawodową i pomoc w znalezieniu pracy.
Zdecydowana większość naszych beneficjentów niesie ze sobą cały szereg różnorodnych problemów. Widać to bardzo wyraźnie na przykładzie osób poszukujących pracy; mają one problemy z uzależnieniami, często konflikt z prawem, czy różnego rodzaju długi. Najpierw trzeba prowadzić pogłębioną pracę socjalną w kierunku wypracowania odpowiedniej postawy i nauki pełnienia ról społecznych a dopiero w dalszej kolejności można myśleć o nabywaniu konkretnych umiejętności zawodowych i szukaniu stałego zatrudnienia. Taką poszerzoną ofertę pomocy daje Centrum Integracji Społecznej w Kielcach. Przez 12-18 miesięcy można wiele pomóc osobie głęboko wykluczonej. Jednak już Kluby Integracji Społecznej mają znacznie mniejsze możliwości i wówczas trzeba szukać dodatkowego wsparcia innych jednostek, aby skutecznie pomóc osobie obarczonej wieloma problemami.
Potrzeb jest o wiele więcej, niż nasza możliwość niesienia pomocy. Ciągle pojawia się dylemat, co zrobić, kiedy trzeba komuś odmówić udzielenia pomocy i nie ma gdzie skierować takiej osoby. Pozostaje więc mieć nadzieję, że w rozpoczętym 2012 roku takich sytuacji będzie możliwe najmniej.