Reklama

Cudze chwalicie, swego nie znacie

Niedziela sosnowiecka 52/2011

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

AGNIESZKA LOREK: - Co oznacza słowo zabytek?

KS. TOMASZ ZMARZŁY: - Zgodnie z zapisem w Ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami terminem tym określić można nie tylko obiekty sakralne, ale i świeckie, archeologiczne, układy urbanistyczne oraz krajobraz kulturowy. Zgodnie z przyjętą definicją zabytkiem może być „nieruchomość lub rzecz ruchoma, będąca dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową”.

- Mówiąc o zabytku należy wspomnieć o sposobach ich ochrony. Jak możemy chronić zabytki przed zniszczeniem?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

- Najbardziej znanymi formami ochrony zabytków jest m.in. wpis do rejestru zabytków, uznanie obiektu za pomnik historii, utworzenie parku kulturowego oraz ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Ze względu na szerokie spektrum działania oraz dużą różnorodność chronionych obiektów, każdy z nich musi być traktowany indywidualnie. Do każdego obiektu szczegółowe wytyczne określane są indywidualnie przez wojewódzkich konserwatorów zabytków.

- Czym charakteryzuje się pomnik historii?

- Pomnik historii to jedna z wspomnianych wcześniej 4 form ochrony zabytków wymienionych w ustawie o ochronie zabytków z 2003 r. Terminem tym określa się zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju. Rangę pomnika historii podkreśla fakt, że jest on ustanawiany przez prezydenta RP specjalnym rozporządzeniem na wniosek ministra kultury i dziedzictwa narodowego. W treści prezydenckiego rozporządzenia wyszczególnia się cechy danego zabytku świadczące o jego najwyższej wartości, określa się precyzyjnie jego granice i zamieszcza schematyczną mapkę obiektu. Pomniki historii ustanawiane są od 1994 r. Do dziś to najwyższe wyróżnienie nadano 46 zabytkom (m.in. krajobrazowy zespół manierystycznego parku pielgrzymkowego w Kalwarii Zebrzydowskiej, krajobraz kulturowo-przyrodniczy na Górze św. Anny, Jasna Góra, pole bitwy pod Grunwaldem). Jednym z ostatnich na liście, wpisanych w 2011 r., jest osiedle robotnicze Nikiszowiec w Katowicach.

Reklama

- Czy mógłby Ksiądz wymienić najważniejsze dokumenty podkreślające troskę o ochronę zabytków?

- Jednym z podstawowych dokumentów podkreślającym obowiązek ochrony zabytków jest wspomniana już ustawa o ochronie zabytków (z 23 lipca 2003 r.). Dokumentem wielkiej wagi dotyczącym kościelnych dóbr kultury jest Instrukcja Episkopatu Polski o ochronie zabytków i kierunkach rozwoju sztuki kościelnej z 16 kwietnia 1966 r., opracowana na podstawie uchwał Soboru Watykańskiego II. Postanawia ona m.in., że rządcy kościołów nie są właścicielami, lecz tylko stróżami i opiekunami dzieł sztuki sakralnej, które znajdują się w obiektach powierzonych ich pieczy. Dlatego w żadnym wypadku nie wolno im najmniejszych nawet dzieł sztuki (jak np. zniszczone obrazy, figury, tzw. świątki, lichtarze, stare księgi, zegary) przenosić do innych kościołów, zabierać z sobą na inną placówkę, sprzedawać lub darowywać. Dzieła takie należy zabezpieczyć przed kradzieżą i zniszczeniem, a jeśli ich stan nie pozwala na ekspozycję w kościele, to należy przekazać je do muzeum diecezjalnego. Na terenie diecezji sosnowieckiej obowiązuje również Instrukcja dotycząca obiektów zabytkowych i budownictwa kościelnego diecezji sosnowieckiej wydana przez bp. Grzegorza Kaszka. Porusza kwestie w sprawie ochrony obiektów sakralnych (zasady ogólne dotyczące troski o obiekty, ochrona i konserwacja obiektów zabytkowych, dbałość o estetykę wnętrza obiektu, otoczenia kościoła i cmentarzy grzebalnych), a także ukazuje zakres i sposób działania Komisji Diecezjalnej.

- Jakie zadania ma Komisja Diecezjalna?

- Jak przeczytamy w Instrukcji, Diecezjalna Komisja ds. budowy i konserwacji kościołów i budynków kościelnych jest organem doradczym, działającym w imieniu biskupa diecezjalnego, w zakresie sztuki i ochrony zabytków, której rolą jest dbanie o stosowanie przepisów Kodeksu Prawa Kanonicznego i prawa liturgicznego oraz służenie pomocą zarządzającym księżom proboszczom i administratorom przy realizacji różnego rodzaju podejmowanych na tym gruncie inwestycji. Wymagana jest ocena Komisji Diecezjalnej szczególnie przy realizowaniu trwałych elementów wystroju wnętrza kościoła i jego otoczenia np. budowy nowego ołtarza, pomnika, realizowania nowej polichromii, witraży, przebudowy posadzki i innych elementów wyposażenia wnętrza. Wolą bp. Kaszaka jest, by wszystko cokolwiek się dokonuje w naszej diecezji było realizowane na najwyższym poziomie, zgodnie z zasadami prawa i dobrym smakiem estetycznym.

- Ile obiektów sakralnych objętych jest ochroną w diecezji sosnowieckiej?

- Spośród wszystkich parafii diecezji sosnowieckiej ok. 50 świątyń drewnianych i murowanych objętych jest szczególną ochroną konserwatorską przez wpisanie do rejestru zabytków województwa małopolskiego i śląskiego. Zgodnie ze wskazaniami biskupa sosnowieckiego zawartymi w Instrukcji dotyczącej obiektów zabytkowych i budownictwa kościelnego wszystkie budowle i ich elementy, dzieła sztuki oraz przedmioty wyposażenia powstałe przed 1939 r., nawet, jeżeli nie zostały wpisane jeszcze do rejestru przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, należy traktować jako zabytkowe i otoczyć opieką.

- W kończącym się roku kalendarzowym przeprowadzono szereg prac renowacyjnych w kilku miejscowościach. Które parafie mogą poszczycić się poprawnie przeprowadzonymi konserwacjami?

- W tym roku szczególną opieką konserwatorską otoczono m.in.: kolegiatę św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Pilicy, kościół Narodzenia NMP w Chechle, kościół szpitalny św. Jana Chrzciciela w Jerzmanowicach, drewniane kościoły św. Mikołaja i św. Wawrzyńca w Dłużcu, św. Marcina w Porębie Dzierżnej, św. Katarzyny w Ulinie Wielkiej, kościół parafialny Podwyższania Krzyża Świętego w Sławkowie, a w Sosnowcu bazylikę katedralną, kościół „kolejowy” NSPJ, kościół Niepokalanego Poczęcia NMP oraz kościół św. Joachima; w Dąbrowie Górniczej - bazylikę NMP Anielskiej. Wykonane tam prace w części były realizowane ze środków własnych danej parafii oraz udziału Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków właściwego województwa, Urzędu Marszałkowskiego lub Urzędu Gminy. Dla przykładu prace przy ołtarzu bocznym w parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Sławkowie realizowane były w ramach zadania publicznego „Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami w województwie śląskim”, a dotacji udzielił Samorząd Województwa Śląskiego.

- Co nowego w tych kościołach zostało zrobione?

- Uczestnicząc w odbiorach konserwatorskich z ramienia Komisji Diecezjalnej mogłem zaobserwować nowe elewacje m.in. dzwonnicy w Chechle, niewielkiego kościoła w Jerzmanowicach, kolegiaty w Pilicy, odnowione polichromie w sosnowieckiej bazylice katedralnej, dąbrowskiej bazylice NMP Anielskiej, kościele parafialnym w Porębie Dzierżnej. Wrócił po kilkumiesięcznej renowacji ołtarz szafowy i rzeźby do Dłużca, figura Madonny z Dzieciątkiem do Uliny Wielkiej. Nowy wystrój posiada od niedawna kościół kolejowy oraz kościół parafialny w Sławkowie. Także instrumenty muzyczne - organy w odnowionych prospektach cieszą oglądających w Sosnowcu-Zagórzu i Sielcu.

- Co na Księdzu zrobiło największe wrażenie?

- Największe wrażenie zrobiły na mnie odkryte w kościele parafialnym w Sławkowie, datowane na XIV w., przykryte barokowymi ołtarzami, polichromie. Przedstawiają one m.in. fragmenty postaci świętych: Katarzyny, Mikołaja, wyobrażenie Trójcy Świętej, rozpoznać można postacie biblijne takie jak króla Heroda lub Jana Chrzciciela. Malowidła te zostaną zakryte przez okazałe ołtarze, jednak w przyszłości zostaną wyeksponowane na dużych fotografiach.

- Co radziłby Ksiądz wszystkim, którzy mają do czynienia z zabytkami, zarządzają nimi i remontują?

- Podstawową zasadą dotyczącą traktowania obiektów zabytkowych jest: „primum non nocere” - po pierwsze nie szkodzić! Należy uszanować oryginalną substancję zabytku, uszanować wszystkie jego wartości - materialne i niematerialne, traktować zabytek jako dokument historii minionego czasu. Obiektom zabytkowym, zanim zaczniemy je „naprawiać”, trzeba się przypatrywać, trzeba się ich „nauczyć”. Zabytki wymagają pokory, ale cieszy fakt, że większość księży proboszczów i wykonawców podchodzi do zabytków z wielkim pietyzmem, chcąc przywrócić im wspaniały blask i odkryć nowe walory. Niech przyświecają nam słowa Stanisława Jachowicza: „Cudze chwalicie, swego nie znacie. Sami nie wiecie, co posiadacie”.

2011-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Dziś Wielki Czwartek – początek Triduum Paschalnego

[ TEMATY ]

Wielki Czwartek

Pio Si/pl.fotolia.com

Od Wielkiego Czwartku Kościół rozpoczyna uroczyste obchody Triduum Paschalnego, w czasie którego będzie wspominać mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. W Wielki Czwartek liturgia uobecnia Ostatnią Wieczerzę, ustanowienie przez Jezusa Eucharystii oraz kapłaństwa służebnego.

Wielki Czwartek jest szczególnym świętem kapłanów. Rankiem, jeszcze przed wieczornym rozpoczęciem Triduum Paschalnego, ma miejsce szczególna Msza św. Co roku we wszystkich kościołach katedralnych biskup diecezjalny wraz z kapłanami (nierzadko z całej diecezji) odprawia Mszę św. Krzyżma. Poświęca się wówczas krzyżmo oraz oleje chorych i katechumenów. Przez cały rok służą one przy udzielaniu sakramentów chrztu, święceń kapłańskich, namaszczenia chorych, oraz konsekracji kościołów i ołtarzy. Namaszczenie krzyżem świętym oznacza przyjęcie daru Ducha Świętego.. Krzyżmo (inaczej chryzma, od gr. chrio, czyli namaszczać, chrisis, czyli namaszczenie) to jasny olej z oliwek, który jest zmieszany z ciemnym balsamem.

CZYTAJ DALEJ

Tajemnica Wielkiego Czwartku wciąga nas w przepastną ciszę Ciemnicy

[ TEMATY ]

Wielki Czwartek

Karol Porwich/Niedziela

Święte Triduum – dni, których nie można przegapić. Dni, które trzeba nasączyć modlitwą i trwaniem przy Jezusie.

Święte Triduum to dni wielkiej Obecności i... Nieobecności Jezusa. Tajemnica Wielkiego Czwartku – z ustanowieniem Eucharystii i kapłaństwa – wciąga nas w przepastną ciszę Ciemnicy.

CZYTAJ DALEJ

Tata w przedszkolu

2024-03-28 11:07

Archiwum przedszkola

W Przedszkolu Integracyjnym Niepublicznym Zgromadzenia Sióstr Kanoniczek Ducha Świętego im. bł. Ojca Gwidona został zorganizowany Dzień Ojca.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję