Reklama

Cudze chwalicie, swego nie znacie

Niedziela sosnowiecka 52/2011

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

AGNIESZKA LOREK: - Co oznacza słowo zabytek?

KS. TOMASZ ZMARZŁY: - Zgodnie z zapisem w Ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami terminem tym określić można nie tylko obiekty sakralne, ale i świeckie, archeologiczne, układy urbanistyczne oraz krajobraz kulturowy. Zgodnie z przyjętą definicją zabytkiem może być „nieruchomość lub rzecz ruchoma, będąca dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową”.

- Mówiąc o zabytku należy wspomnieć o sposobach ich ochrony. Jak możemy chronić zabytki przed zniszczeniem?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

- Najbardziej znanymi formami ochrony zabytków jest m.in. wpis do rejestru zabytków, uznanie obiektu za pomnik historii, utworzenie parku kulturowego oraz ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Ze względu na szerokie spektrum działania oraz dużą różnorodność chronionych obiektów, każdy z nich musi być traktowany indywidualnie. Do każdego obiektu szczegółowe wytyczne określane są indywidualnie przez wojewódzkich konserwatorów zabytków.

- Czym charakteryzuje się pomnik historii?

Reklama

- Pomnik historii to jedna z wspomnianych wcześniej 4 form ochrony zabytków wymienionych w ustawie o ochronie zabytków z 2003 r. Terminem tym określa się zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju. Rangę pomnika historii podkreśla fakt, że jest on ustanawiany przez prezydenta RP specjalnym rozporządzeniem na wniosek ministra kultury i dziedzictwa narodowego. W treści prezydenckiego rozporządzenia wyszczególnia się cechy danego zabytku świadczące o jego najwyższej wartości, określa się precyzyjnie jego granice i zamieszcza schematyczną mapkę obiektu. Pomniki historii ustanawiane są od 1994 r. Do dziś to najwyższe wyróżnienie nadano 46 zabytkom (m.in. krajobrazowy zespół manierystycznego parku pielgrzymkowego w Kalwarii Zebrzydowskiej, krajobraz kulturowo-przyrodniczy na Górze św. Anny, Jasna Góra, pole bitwy pod Grunwaldem). Jednym z ostatnich na liście, wpisanych w 2011 r., jest osiedle robotnicze Nikiszowiec w Katowicach.

- Czy mógłby Ksiądz wymienić najważniejsze dokumenty podkreślające troskę o ochronę zabytków?

Reklama

- Jednym z podstawowych dokumentów podkreślającym obowiązek ochrony zabytków jest wspomniana już ustawa o ochronie zabytków (z 23 lipca 2003 r.). Dokumentem wielkiej wagi dotyczącym kościelnych dóbr kultury jest Instrukcja Episkopatu Polski o ochronie zabytków i kierunkach rozwoju sztuki kościelnej z 16 kwietnia 1966 r., opracowana na podstawie uchwał Soboru Watykańskiego II. Postanawia ona m.in., że rządcy kościołów nie są właścicielami, lecz tylko stróżami i opiekunami dzieł sztuki sakralnej, które znajdują się w obiektach powierzonych ich pieczy. Dlatego w żadnym wypadku nie wolno im najmniejszych nawet dzieł sztuki (jak np. zniszczone obrazy, figury, tzw. świątki, lichtarze, stare księgi, zegary) przenosić do innych kościołów, zabierać z sobą na inną placówkę, sprzedawać lub darowywać. Dzieła takie należy zabezpieczyć przed kradzieżą i zniszczeniem, a jeśli ich stan nie pozwala na ekspozycję w kościele, to należy przekazać je do muzeum diecezjalnego. Na terenie diecezji sosnowieckiej obowiązuje również Instrukcja dotycząca obiektów zabytkowych i budownictwa kościelnego diecezji sosnowieckiej wydana przez bp. Grzegorza Kaszka. Porusza kwestie w sprawie ochrony obiektów sakralnych (zasady ogólne dotyczące troski o obiekty, ochrona i konserwacja obiektów zabytkowych, dbałość o estetykę wnętrza obiektu, otoczenia kościoła i cmentarzy grzebalnych), a także ukazuje zakres i sposób działania Komisji Diecezjalnej.

- Jakie zadania ma Komisja Diecezjalna?

- Jak przeczytamy w Instrukcji, Diecezjalna Komisja ds. budowy i konserwacji kościołów i budynków kościelnych jest organem doradczym, działającym w imieniu biskupa diecezjalnego, w zakresie sztuki i ochrony zabytków, której rolą jest dbanie o stosowanie przepisów Kodeksu Prawa Kanonicznego i prawa liturgicznego oraz służenie pomocą zarządzającym księżom proboszczom i administratorom przy realizacji różnego rodzaju podejmowanych na tym gruncie inwestycji. Wymagana jest ocena Komisji Diecezjalnej szczególnie przy realizowaniu trwałych elementów wystroju wnętrza kościoła i jego otoczenia np. budowy nowego ołtarza, pomnika, realizowania nowej polichromii, witraży, przebudowy posadzki i innych elementów wyposażenia wnętrza. Wolą bp. Kaszaka jest, by wszystko cokolwiek się dokonuje w naszej diecezji było realizowane na najwyższym poziomie, zgodnie z zasadami prawa i dobrym smakiem estetycznym.

- Ile obiektów sakralnych objętych jest ochroną w diecezji sosnowieckiej?

Reklama

- Spośród wszystkich parafii diecezji sosnowieckiej ok. 50 świątyń drewnianych i murowanych objętych jest szczególną ochroną konserwatorską przez wpisanie do rejestru zabytków województwa małopolskiego i śląskiego. Zgodnie ze wskazaniami biskupa sosnowieckiego zawartymi w Instrukcji dotyczącej obiektów zabytkowych i budownictwa kościelnego wszystkie budowle i ich elementy, dzieła sztuki oraz przedmioty wyposażenia powstałe przed 1939 r., nawet, jeżeli nie zostały wpisane jeszcze do rejestru przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, należy traktować jako zabytkowe i otoczyć opieką.

- W kończącym się roku kalendarzowym przeprowadzono szereg prac renowacyjnych w kilku miejscowościach. Które parafie mogą poszczycić się poprawnie przeprowadzonymi konserwacjami?

- W tym roku szczególną opieką konserwatorską otoczono m.in.: kolegiatę św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Pilicy, kościół Narodzenia NMP w Chechle, kościół szpitalny św. Jana Chrzciciela w Jerzmanowicach, drewniane kościoły św. Mikołaja i św. Wawrzyńca w Dłużcu, św. Marcina w Porębie Dzierżnej, św. Katarzyny w Ulinie Wielkiej, kościół parafialny Podwyższania Krzyża Świętego w Sławkowie, a w Sosnowcu bazylikę katedralną, kościół „kolejowy” NSPJ, kościół Niepokalanego Poczęcia NMP oraz kościół św. Joachima; w Dąbrowie Górniczej - bazylikę NMP Anielskiej. Wykonane tam prace w części były realizowane ze środków własnych danej parafii oraz udziału Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków właściwego województwa, Urzędu Marszałkowskiego lub Urzędu Gminy. Dla przykładu prace przy ołtarzu bocznym w parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Sławkowie realizowane były w ramach zadania publicznego „Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami w województwie śląskim”, a dotacji udzielił Samorząd Województwa Śląskiego.

- Co nowego w tych kościołach zostało zrobione?

Reklama

- Uczestnicząc w odbiorach konserwatorskich z ramienia Komisji Diecezjalnej mogłem zaobserwować nowe elewacje m.in. dzwonnicy w Chechle, niewielkiego kościoła w Jerzmanowicach, kolegiaty w Pilicy, odnowione polichromie w sosnowieckiej bazylice katedralnej, dąbrowskiej bazylice NMP Anielskiej, kościele parafialnym w Porębie Dzierżnej. Wrócił po kilkumiesięcznej renowacji ołtarz szafowy i rzeźby do Dłużca, figura Madonny z Dzieciątkiem do Uliny Wielkiej. Nowy wystrój posiada od niedawna kościół kolejowy oraz kościół parafialny w Sławkowie. Także instrumenty muzyczne - organy w odnowionych prospektach cieszą oglądających w Sosnowcu-Zagórzu i Sielcu.

- Co na Księdzu zrobiło największe wrażenie?

- Największe wrażenie zrobiły na mnie odkryte w kościele parafialnym w Sławkowie, datowane na XIV w., przykryte barokowymi ołtarzami, polichromie. Przedstawiają one m.in. fragmenty postaci świętych: Katarzyny, Mikołaja, wyobrażenie Trójcy Świętej, rozpoznać można postacie biblijne takie jak króla Heroda lub Jana Chrzciciela. Malowidła te zostaną zakryte przez okazałe ołtarze, jednak w przyszłości zostaną wyeksponowane na dużych fotografiach.

- Co radziłby Ksiądz wszystkim, którzy mają do czynienia z zabytkami, zarządzają nimi i remontują?

- Podstawową zasadą dotyczącą traktowania obiektów zabytkowych jest: „primum non nocere” - po pierwsze nie szkodzić! Należy uszanować oryginalną substancję zabytku, uszanować wszystkie jego wartości - materialne i niematerialne, traktować zabytek jako dokument historii minionego czasu. Obiektom zabytkowym, zanim zaczniemy je „naprawiać”, trzeba się przypatrywać, trzeba się ich „nauczyć”. Zabytki wymagają pokory, ale cieszy fakt, że większość księży proboszczów i wykonawców podchodzi do zabytków z wielkim pietyzmem, chcąc przywrócić im wspaniały blask i odkryć nowe walory. Niech przyświecają nam słowa Stanisława Jachowicza: „Cudze chwalicie, swego nie znacie. Sami nie wiecie, co posiadacie”.

2011-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Rozważania na niedzielę ks. Mariusza Rosika: Życiodajna modlitwa

2025-07-22 10:21

[ TEMATY ]

rozważania

Ks. Mariusz Rosik

Adobe Stock

Francuski sługa Boży Henri Caffarel, założyciel ruchu małżeńskiej duchowości Équipes Notre-Dame, często był zapraszany do głoszenia rekolekcji w seminariach duchownych. Przyjmował te zaproszenia i z wielkim przejęciem wygłaszał nauki.

Pewnego razu pojechał na jeden dzień na francuską prowincję, do grupy seminarzystów, którzy poprosili, aby porozmawiał z nimi o tym, czego rodziny oczekują od księdza. W drodze powrotnej nie był z siebie dymny, ponieważ nękało go pytanie, dlaczego nie udało mu się przekonać przyszłych kapłanów do tego, że to modlitwa jest konieczna i najważniejsza, i że to o niej trzeba rozmawiać z ludźmi. Analizował spotkanie i zrozumiał, że bardziej przemawiają do młodych argumenty o służbie ludziom, ubogim, ciemiężonym, ale dużo mniej o prymacie modlitwy ponad tymi działaniami. Napisał list do seminarzystów.
CZYTAJ DALEJ

Aborcyjna organizacja Planned Parenthood zamknęła pięć placówek w USA!

2025-07-27 19:50

[ TEMATY ]

aborcja

Adobe Stock

Planned Parenthood

Planned Parenthood

Organizacja aborcyjna Planned Parenthood zamknęła pięć swoich placówek w Kalifornii z powodu… ucięcia finansowania z pieniędzy publicznych w ramach federalnej ustawy o wydatkach i podatkach, podpisanej niedawno przez prezydenta USA Donalda Trumpa - podała amerykańska stacja informacyjna CBS News.

Chodzi o ważny zapis w podpisanej przez Donalda Trumpa ustawie, zgodnie z której z pieniędzy federalnych w ramach Medicaid, czyli środków publicznych, nie może być finansowana działalność organizacji przeprowadzających aborcje.
CZYTAJ DALEJ

Świętowali jubileusz

2025-07-27 20:19

Biuro Prasowe AK

- Historia Marii Magdaleny wpisuje się w treść tego, co przeżywamy podczas każdej Eucharystii, ale to jest także treść życia, wiary, miłości tej ziemi, nadziei upadków i powstań, tych wszystkich ludzi, którzy tutaj żyli i których życie duchowe od 200 lat związane jest z tą parafią i z tą świątynią poświęconą św. Marii Magdaleny – mówił abp Marek Jędraszewski w czasie odpustu w Odrowążu Podhalańskim, gdzie świętowano 200-lecie powstania parafii.

Na początku uroczystości przedstawiciele czterech wsi tworzących parafię — Odrawąża, Zaucznego, Pieniążkowic i Działu — powitali abp. Marka Jędraszewskiego. Jeden z sołtysów przypomniał, że historia parafii rozpoczęła się 200 lat temu w Pieniążkowicach, skąd wyszła procesja, by położyć kamień węgielny pod budowę kościoła w Odrowążu. – Polska nie istniała. Trudne czasy. Nasi pradziadkowie wybudowali tę świątynię, która do dzisiejszego dnia trwa – mówił. – Jeżeli będziemy kierować się słowami, które są na sztandarach — Bóg, honor, ojczyzna — i tak postępować, to na pewno będziemy i przetrwamy — dodawał mężczyzna.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję