Reklama

Cudze chwalicie, swego nie znacie

Niedziela sosnowiecka 52/2011

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

AGNIESZKA LOREK: - Co oznacza słowo zabytek?

KS. TOMASZ ZMARZŁY: - Zgodnie z zapisem w Ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami terminem tym określić można nie tylko obiekty sakralne, ale i świeckie, archeologiczne, układy urbanistyczne oraz krajobraz kulturowy. Zgodnie z przyjętą definicją zabytkiem może być „nieruchomość lub rzecz ruchoma, będąca dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową”.

- Mówiąc o zabytku należy wspomnieć o sposobach ich ochrony. Jak możemy chronić zabytki przed zniszczeniem?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

- Najbardziej znanymi formami ochrony zabytków jest m.in. wpis do rejestru zabytków, uznanie obiektu za pomnik historii, utworzenie parku kulturowego oraz ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Ze względu na szerokie spektrum działania oraz dużą różnorodność chronionych obiektów, każdy z nich musi być traktowany indywidualnie. Do każdego obiektu szczegółowe wytyczne określane są indywidualnie przez wojewódzkich konserwatorów zabytków.

- Czym charakteryzuje się pomnik historii?

Reklama

- Pomnik historii to jedna z wspomnianych wcześniej 4 form ochrony zabytków wymienionych w ustawie o ochronie zabytków z 2003 r. Terminem tym określa się zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju. Rangę pomnika historii podkreśla fakt, że jest on ustanawiany przez prezydenta RP specjalnym rozporządzeniem na wniosek ministra kultury i dziedzictwa narodowego. W treści prezydenckiego rozporządzenia wyszczególnia się cechy danego zabytku świadczące o jego najwyższej wartości, określa się precyzyjnie jego granice i zamieszcza schematyczną mapkę obiektu. Pomniki historii ustanawiane są od 1994 r. Do dziś to najwyższe wyróżnienie nadano 46 zabytkom (m.in. krajobrazowy zespół manierystycznego parku pielgrzymkowego w Kalwarii Zebrzydowskiej, krajobraz kulturowo-przyrodniczy na Górze św. Anny, Jasna Góra, pole bitwy pod Grunwaldem). Jednym z ostatnich na liście, wpisanych w 2011 r., jest osiedle robotnicze Nikiszowiec w Katowicach.

- Czy mógłby Ksiądz wymienić najważniejsze dokumenty podkreślające troskę o ochronę zabytków?

Reklama

- Jednym z podstawowych dokumentów podkreślającym obowiązek ochrony zabytków jest wspomniana już ustawa o ochronie zabytków (z 23 lipca 2003 r.). Dokumentem wielkiej wagi dotyczącym kościelnych dóbr kultury jest Instrukcja Episkopatu Polski o ochronie zabytków i kierunkach rozwoju sztuki kościelnej z 16 kwietnia 1966 r., opracowana na podstawie uchwał Soboru Watykańskiego II. Postanawia ona m.in., że rządcy kościołów nie są właścicielami, lecz tylko stróżami i opiekunami dzieł sztuki sakralnej, które znajdują się w obiektach powierzonych ich pieczy. Dlatego w żadnym wypadku nie wolno im najmniejszych nawet dzieł sztuki (jak np. zniszczone obrazy, figury, tzw. świątki, lichtarze, stare księgi, zegary) przenosić do innych kościołów, zabierać z sobą na inną placówkę, sprzedawać lub darowywać. Dzieła takie należy zabezpieczyć przed kradzieżą i zniszczeniem, a jeśli ich stan nie pozwala na ekspozycję w kościele, to należy przekazać je do muzeum diecezjalnego. Na terenie diecezji sosnowieckiej obowiązuje również Instrukcja dotycząca obiektów zabytkowych i budownictwa kościelnego diecezji sosnowieckiej wydana przez bp. Grzegorza Kaszka. Porusza kwestie w sprawie ochrony obiektów sakralnych (zasady ogólne dotyczące troski o obiekty, ochrona i konserwacja obiektów zabytkowych, dbałość o estetykę wnętrza obiektu, otoczenia kościoła i cmentarzy grzebalnych), a także ukazuje zakres i sposób działania Komisji Diecezjalnej.

- Jakie zadania ma Komisja Diecezjalna?

- Jak przeczytamy w Instrukcji, Diecezjalna Komisja ds. budowy i konserwacji kościołów i budynków kościelnych jest organem doradczym, działającym w imieniu biskupa diecezjalnego, w zakresie sztuki i ochrony zabytków, której rolą jest dbanie o stosowanie przepisów Kodeksu Prawa Kanonicznego i prawa liturgicznego oraz służenie pomocą zarządzającym księżom proboszczom i administratorom przy realizacji różnego rodzaju podejmowanych na tym gruncie inwestycji. Wymagana jest ocena Komisji Diecezjalnej szczególnie przy realizowaniu trwałych elementów wystroju wnętrza kościoła i jego otoczenia np. budowy nowego ołtarza, pomnika, realizowania nowej polichromii, witraży, przebudowy posadzki i innych elementów wyposażenia wnętrza. Wolą bp. Kaszaka jest, by wszystko cokolwiek się dokonuje w naszej diecezji było realizowane na najwyższym poziomie, zgodnie z zasadami prawa i dobrym smakiem estetycznym.

- Ile obiektów sakralnych objętych jest ochroną w diecezji sosnowieckiej?

Reklama

- Spośród wszystkich parafii diecezji sosnowieckiej ok. 50 świątyń drewnianych i murowanych objętych jest szczególną ochroną konserwatorską przez wpisanie do rejestru zabytków województwa małopolskiego i śląskiego. Zgodnie ze wskazaniami biskupa sosnowieckiego zawartymi w Instrukcji dotyczącej obiektów zabytkowych i budownictwa kościelnego wszystkie budowle i ich elementy, dzieła sztuki oraz przedmioty wyposażenia powstałe przed 1939 r., nawet, jeżeli nie zostały wpisane jeszcze do rejestru przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, należy traktować jako zabytkowe i otoczyć opieką.

- W kończącym się roku kalendarzowym przeprowadzono szereg prac renowacyjnych w kilku miejscowościach. Które parafie mogą poszczycić się poprawnie przeprowadzonymi konserwacjami?

- W tym roku szczególną opieką konserwatorską otoczono m.in.: kolegiatę św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Pilicy, kościół Narodzenia NMP w Chechle, kościół szpitalny św. Jana Chrzciciela w Jerzmanowicach, drewniane kościoły św. Mikołaja i św. Wawrzyńca w Dłużcu, św. Marcina w Porębie Dzierżnej, św. Katarzyny w Ulinie Wielkiej, kościół parafialny Podwyższania Krzyża Świętego w Sławkowie, a w Sosnowcu bazylikę katedralną, kościół „kolejowy” NSPJ, kościół Niepokalanego Poczęcia NMP oraz kościół św. Joachima; w Dąbrowie Górniczej - bazylikę NMP Anielskiej. Wykonane tam prace w części były realizowane ze środków własnych danej parafii oraz udziału Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków właściwego województwa, Urzędu Marszałkowskiego lub Urzędu Gminy. Dla przykładu prace przy ołtarzu bocznym w parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Sławkowie realizowane były w ramach zadania publicznego „Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami w województwie śląskim”, a dotacji udzielił Samorząd Województwa Śląskiego.

- Co nowego w tych kościołach zostało zrobione?

Reklama

- Uczestnicząc w odbiorach konserwatorskich z ramienia Komisji Diecezjalnej mogłem zaobserwować nowe elewacje m.in. dzwonnicy w Chechle, niewielkiego kościoła w Jerzmanowicach, kolegiaty w Pilicy, odnowione polichromie w sosnowieckiej bazylice katedralnej, dąbrowskiej bazylice NMP Anielskiej, kościele parafialnym w Porębie Dzierżnej. Wrócił po kilkumiesięcznej renowacji ołtarz szafowy i rzeźby do Dłużca, figura Madonny z Dzieciątkiem do Uliny Wielkiej. Nowy wystrój posiada od niedawna kościół kolejowy oraz kościół parafialny w Sławkowie. Także instrumenty muzyczne - organy w odnowionych prospektach cieszą oglądających w Sosnowcu-Zagórzu i Sielcu.

- Co na Księdzu zrobiło największe wrażenie?

- Największe wrażenie zrobiły na mnie odkryte w kościele parafialnym w Sławkowie, datowane na XIV w., przykryte barokowymi ołtarzami, polichromie. Przedstawiają one m.in. fragmenty postaci świętych: Katarzyny, Mikołaja, wyobrażenie Trójcy Świętej, rozpoznać można postacie biblijne takie jak króla Heroda lub Jana Chrzciciela. Malowidła te zostaną zakryte przez okazałe ołtarze, jednak w przyszłości zostaną wyeksponowane na dużych fotografiach.

- Co radziłby Ksiądz wszystkim, którzy mają do czynienia z zabytkami, zarządzają nimi i remontują?

- Podstawową zasadą dotyczącą traktowania obiektów zabytkowych jest: „primum non nocere” - po pierwsze nie szkodzić! Należy uszanować oryginalną substancję zabytku, uszanować wszystkie jego wartości - materialne i niematerialne, traktować zabytek jako dokument historii minionego czasu. Obiektom zabytkowym, zanim zaczniemy je „naprawiać”, trzeba się przypatrywać, trzeba się ich „nauczyć”. Zabytki wymagają pokory, ale cieszy fakt, że większość księży proboszczów i wykonawców podchodzi do zabytków z wielkim pietyzmem, chcąc przywrócić im wspaniały blask i odkryć nowe walory. Niech przyświecają nam słowa Stanisława Jachowicza: „Cudze chwalicie, swego nie znacie. Sami nie wiecie, co posiadacie”.

2011-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Nowenna do św. Szarbela

[ TEMATY ]

św. Charbel

św. Charbel Makhlouf

Szarbel Makhlouf

św. Szarbel

Mat.prasowy

Nowennę można rozpocząć w dowolnym czasie. Uroczyście jest odprawiana w klasztorze w Annai jako przygotowanie do trzeciej niedzieli lipca, głównej uroczystości poświęconej świętemu Szarbelowi, na pamiątkę jego święceń kapłańskich 23 lipca 1859 roku.

Przedstawiajmy swe intencje miłosiernemu Bogu za wstawiennictwem świętego Szarbela. Odprawiających ją zachęca się do codziennej Komunii Świętej.
CZYTAJ DALEJ

Bezimienne mogiły

Niedziela warszawska 44/2012, str. 2-3

[ TEMATY ]

Wszystkich Świętych

Artur Stelmasiak

Socjalne mogiły na Cmentarzu Komunalnym Południowym

Socjalne mogiły na Cmentarzu Komunalnym Południowym

Ciała bezdomnych często chowane są w anonimowych grobach. Zmienić to postanowiła Warszawska Fundacja Kapucyńska. To pierwszy taki pomysł w kraju

Choć każdy z nas po śmierci może liczyć na takie same mieszkanie w Domu Ojca, to na ziemi panują inne zasady. Widać to doskonale na cmentarzu południowym w Antoninie, gdzie są całe kwatery, w których nie ma kamiennych pomników. Dominują skromne ziemne groby z próchniejącymi drewnianymi krzyżami. Wiele z nich zamiast imienia i nazwiska ma na tabliczce napisaną jedynie datę śmierci, numer identyfikacyjny oraz dwie litery N.N. - O tym, że przybywa takich bezimiennych mogił dowiedziałem się od przyjaciół. Wówczas postanowiliśmy rozpocząć akcję rozdawania bezdomnym nieśmiertelników, czyli blaszek podobnych do tych, które noszą wojskowi. Na każdej z nich wygrawerowane jest imię i nazwisko właściciela - mówi kapucyn br. Piotr Wardawy, inicjator akcji nieśmiertelników wśród bezdomnych. O skuteczność tej akcji przekonamy się w przyszłości. Jednak pierwsze skutki już poznaliśmy, gdy jeden z kapucyńskich „nieśmiertelnych” zmarł na Dworcu Centralnym. - Dzięki metalowym blachom na szyi policja wiedziała, jak on się nazywa oraz skontaktowali się klasztorem kapucynów przy Miodowej. Tu bowiem był jego jedyny dom - mówi Anna Niepiekło z Fundacji Kapucyńskiej. Kapucyni zorganizowali zmarłemu pogrzeb z udziałem braci, wolontariuszy oraz innych bezdomnych. Msza św. z trumną została odprawiona na Miodowej, a później pochowano go z imieniem i nazwiskiem na cmentarzu południowym w Antoninie. - Dla całej naszej społeczności była to bardzo wzruszająca uroczystość - podkreśla Niepiekło.
CZYTAJ DALEJ

Leon XIV: miłujmy tak, jak miłuje nas Bóg

2025-07-27 12:21

[ TEMATY ]

Papież Leon XIV

Vatican News

Dziś liturgia zachęca nas, abyśmy w modlitwie i miłości czuli się miłowani i miłowali, tak jak Bóg nas miłuje - powiedział Ojciec Święty w rozważaniu poprzedzającym niedzielną modlitwę „Anioł Pański”.

Nawiązując do czytanego w XVII niedzielę zwykłą roku C fragmentu Ewangelii (Łk 11, 1-13) papież zaznaczył, iż słowa modlitwy „Ojcze nasz” przypominają nam, że jesteśmy miłowanymi dziećmi poznającymi wspaniałość miłości Boga. Komentując następnie słowa o człowieku wstającym w nocy, by pomóc swemu przyjacielowi ugościć niespodziewanego przybysza, Leon XIV podkreślił, że Bóg zawsze nas wysłuchuje, gdy się do Niego modlimy. Zachęcił do wytrwałości w modlitwie.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję