Reklama

Archeologia o chrystianizacji Pomorza Zachodniego

14 listopada 2007 r. Księgarnia Naukowa w Szczecinie rozpoczęła cykl „Spotkań pod arkadami”. Pierwsze z planowanych raz w miesiącu spotkań poświęcone było promocji książki Mariana Rębkowskiego pt. „Chrystianizacja Pomorza Zachodniego. Studium archeologiczne”.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Jej autor, prof. dr hab. Marian Rębkowski, ukończył studia archeologii na Uniwersytecie Warszawskim. Doktoryzował się w 1995 r., przewód habilitacyjny zamknął w 2002 r. Jest profesorem w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego. Kieruje Oddziałem w Szczecinie Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
W swoich zainteresowaniach koncentrował się na archeologii średniowiecza ziem polskich. Zajmował się średniowieczną ceramiką, pielgrzymkami, przemianami następującymi w wyniku lokalizacji miast pomorskich i chrystianizacji. W powyższej tematyce ma spory dorobek badawczy. Składa się na niego blisko dziewięćdziesiąt publikacji naukowych wydanych w kraju i za granicą. W tej liczbie są 4 książki jego autorstwa i 8 książek zbiorowych, które redagował lub był ich współredaktorem. Dla naszego regionu ważne są jego badania dotyczące Kołobrzegu (od 1988 r. jest kierownikiem Zespołu Badawczego w Kołobrzegu). Jest pomysłodawcą i redaktorem serii wydawniczej „Archeologia średniowiecznego Kołobrzegu” (tomy I-IV w 1996-1999 r.).
Zainicjował program badawczy dotyczący przemian kulturowych i chrystianizacji nad dolną Regą. W ramach tego programu prowadzone są wykopaliska w Białobokach k. Trzebiatowa. Ich celem jest zlokalizowanie klasztoru Premonstratensów.
Pisząc omawianą książkę, autor jako zasadniczą podstawę źródłową przyjął w pierwszej kolejności materiały pozyskiwane drogą wykopalisk. To novum, gdyż dotychczasowa historiografia zdominowana była przez prace wykorzystujące źródła pisane. Źródła archeologiczne albo były w nich zupełnie pomijane, albo też pełniły rolę tylko ilustratywną. W pracy prof. M. Rębkowskiego ich analiza zawarta jest w trzech głównych rozdziałach II-IV.
I rozdział to zagadnienia wstępne. Definiuje w nim termin „chrystianizacja”, precyzuje cele i zakres pracy.
Rozdział II dotyczy miejsc kultu chrześcijańskiego, gdzie archeologowie odkrywali relikty najstarszych kościołów. Autor rozpoczyna ich przegląd od najstarszego na Pomorzu miejsca kultu chrześcijańskiego, katedry bp. Reinberna w Kołobrzegu, wskazując na jej domniemaną lokalizację. Następnie omawiane są kościoły poświęcone przez bp. Ottona z Bambergu podczas jego misji chrystianizacyjnej w latach 1124 -1128. Dalej zajmuje się grupą świątyń klasztornych i pozostałymi kościołami powstałymi w latach 1165 do około 1230 r. Analizuje liczebność i rozprzestrzenienie kościołów, kontekst osadniczy miejsc kultu chrześcijańskiego i formy najstarszych kościołów pomorskich.
W rozdziale III badaniom poddano obrządek pogrzebowy. Na wczesnośredniowiecznych cmentarzach autor śledził ślady zachowań zgodnych z chrześcijańskim stosunkiem do śmierci. „Chrystianizacja śmierci” polegała na odejściu od zwyczaju ciałopalenia zmarłych (zaniku grobów kurhanowych) i chowania ich w pozycji orientowanej, twarzą ku wschodowi na cmentarzach przykościelnych oraz w kościołach.
W rozdziale IV przeanalizowano ostatnią kategorię źródeł, jaką są przedmioty i symbole kultu. W pierwszej grupie dotyczy to przedmiotów związanych ze sprawowaniem liturgii, tj. przyborów liturgicznych. Autor zalicza do nich naczynia typu Tating zdobione krzyżem św. Jerzego, misy brązowe z motywami cnót i występków, skrzynki relikwiarzowe.
Druga grupa to przedmioty świeckie, które ze względu na swą symbolikę mogły być związane z kultem. Są to metalowe i bursztynowe krzyżyki, zapinki, zawieszki i pierścionki z wyeksponowanym motywem krzyża.
Końcowy rozdział V syntetycznie opisuje proces recepcji chrześcijaństwa na Pomorzu Zachodnim. Autor dowodzi, że chrystianizacja Pomorza była procesem długotrwałym, trwającym ok. 250 lat i miała trzy fazy. Pierwsza to faza opisywana jako okres infiltracji (powolnego przenikania) przedmisyjnej nowej wiary. Druga to misje św. Ottona, trzecią - powstanie trwałej organizacji kościelnej. Mieszkańcy Pomorza nie tylko zmienili wierzenia, lecz przejęli praktyki i normy kulturowe mające swoje korzenie w rzymskiej starożytności, później przeniesione i ostatecznie ukształtowane na obszarach państwa Karolingów. Chrystianizacja Pomorza była we wczesnym średniowieczu obok urbanizacji i budowy państwowości najważniejszym procesem. Kształt i dalsze dzieje tej części Europy zostały przezeń zdeterminowane w znacznym stopniu.
Autor przytacza bogatą bibliografię wykorzystaną przy pisaniu książki, od dzieł „klasycznych” (Abraham W., Brummer G.F. z XIX w.) po najbardziej aktualne, drukowane w 2006 r. Załączył niemieckie streszczenie oraz konkordancję niemieckich i polskich nazw miejscowości i rzek. Szkoda, że brak jest przydatnego indeksu nazw geograficznych. Pomocne są ryciny w liczbie 76.
Reasumując, trzeba stwierdzić, iż prezentowana tu książka prof. Rębkowskiego jest pierwszą próbą analizy i opisu procesu chrystianizacji Pomorza Zachodniego na podstawie znanych na tym etapie badań źródeł archeologicznych. Próbą cenną i udaną. Kolejne lata pracy archeologów przyniosą nowe odkrycia i rozszerzą ograniczony zestaw źródeł będących teraz do dyspozycji badaczy. Szczególnie dzięki archeologii obiektów sakralnych opis chrystianizacji tej części Pomorza stanie się bardziej pełny i pozbawiony luk.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2007-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Komunikat ws. medialnych wystąpień o. Wojciecha Jędrzejewskiego OP

[ TEMATY ]

komunikat

dominikanie

Adobe Stock

Dominikanie opublikowali komunikat ws. medialnych wystąpień o. Wojciecha Jędrzejewskiego OP. Poinformowano w nim, że jego "publiczna działalność została zawieszona aż do odwołania". Więcej w komunikacie poniżej.

AKTUALIZACJA Komunikat ws. o. Wojciecha Jędrzejewskiego OP (2025r)
CZYTAJ DALEJ

Niezbędnik Katolika miej zawsze pod ręką

Do wersji od lat istniejącej w naszej przestrzeni internetowej Niezbędnika Katolika, która każdego miesiąca inspiruje do modlitwy miliony katolików, dołączamy wersję papierową. Każdego miesiąca będziemy przygotowywać niewielki i poręczny modlitewnik, który dotrze do Państwa rąk razem z naszym tygodnikiem w ostatnią niedzielę każdego miesiąca. Dostępna jest również wersja PDF naszego Niezbędnika!

CZYTAJ DALEJ

Odmawianie różańca leczy?

2025-10-07 17:57

[ TEMATY ]

różaniec

modlitwa różańcowa

Karol Porwich/Niedziela

Modlitwa różańcowa ma wiele wspólnego z zaufaniem i wewnętrznym spokojem, co potwierdziły niedawno badania naukowe: grupa badawcza pod kierownictwem docenta dr. Michaela Teuta z berlińskiego szpitala Charité zbadała wpływ modlitwy maryjnej na samopoczucie fizyczne modlących się osób.

Według analizy naukowców, regularne odmawianie różańca jest szczególnie zdrowe. “Tradycyjna modlitwa maryjna nie tylko stabilizuje zdrowie, ale także pozwala modlącym się przyjąć postawę zaufania i opanowania, co często jest kluczowe np. dla pozytywnego radzenia sobie z chorobą” - powiedział lekarz Michael Teut w rozmowie z austriacką agencją katolicką Kathpress.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję