Agnieszka Bugała: - Księże Profesorze, rozmawialiśmy ostatnio o tym, jakie wymagania musi spełnić kandydat do święceń, aby te święcenia godnie przyjąć. A czy są równie jasno określone nieprawidłowości i przeszkody?

Ks. prof. Wiesław Wenz: - Kościół zawsze precyzyjnie wskazywał na okoliczności, które czegoś zabraniały lub mogły spowodować nieważność danej czynności prawnej. Tak również jest w zakresie zdolności kandydata do ważnego i godnego przyjęcia sakramentu święceń. Należy zatem stwierdzić, że prawo zabrania przyjęcia święceń lub ich wykonywania, kiedy kandydat jest związany przeszkodami stałymi - a więc nieprawidłowościami lub przeszkodami zwykłymi. Nieprawidłowości zazwyczaj wiążą na stałe, zaś przeszkody zwykłe ustają np. na skutek upływu czasu, zmiany okoliczności, spełnienia pewnych warunków lub ustania samej przyczyny. Od nieprawidłowości może uwolnić jedynie dyspensa kompetentnej władzy kościelnej. Do nieprawidłowości Prawodawca zalicza: amencję kandydata lub inną chorobę psychiczną, stan apostazji - herezji lub schizmy kandydata, usiłowanie zawarcia małżeństwa, nawet tylko cywilnego, popełnienie zabójstwa lub spędzenie płodu, poważne okaleczenie siebie lub innej osoby oraz nieprawne wykonywanie czynności święceń. Natomiast do przeszkód zwykłych Kościół zalicza: stan małżeński, sprawowanie urzędu lub zarządu zakazanego duchownym oraz stan nieutwierdzenia w wierze. W tym ostatnim przypadku chodzi o neofitę, a więc tego, kto niedawno się nawrócił i przyjął chrzest. Nie jest neofitą chrześcijanin, który powrócił do pełnej jedności z Kościołem katolickim. Ocena właściwa zawsze należy do kompetencji biskupa diecezjalnego. Należy dodać, że wszyscy wierni mają obowiązek sumienia, aby powiadomić biskupa lub proboszcza o znanych im przeszkodach kanonicznych, które wiążą kandydatów do święceń. Dlatego, kiedy słyszą o tym, że taka osoba ma przyjąć święcenia, a równocześnie jest związana nieprawidłowością lub przeszkodą zwykłą, to obowiązkowo powinni o tym powiadomić stosownego przełożonego.

- A kiedy wymienione nieprawidłowości zaistnieją później, już po przyjęciu święceń? Czy wtedy święcenia tracą swoją ważność? Jak prawo kościelne radzi sobie w takich przypadkach?

- Takie sytuacje się zdarzają i w prawie kościelnym są już nazywane jako nieprawidłowości i przeszkody do wykonywania święceń. Nieprawidłowości mają charakter stały, więc nie ustają samoczynnie przez fakt przyjęcia święceń. Dlatego Prawodawca zadecydował, że kto, będąc związany nieprawidłowością do przyjęcia święceń, przyjął święcenia, jest faktycznie prawnie przeszkodzony w ich wykonywaniu. Przeszkodzonym jest również ten, kto po święceniach popełnił publiczne przestępstwo apostazji, herezji lub schizmy. Nieprawidłowymi do wykonywania święceń są również ci, którzy popełnili jedno z następujących przestępstw kanonicznych, a mianowicie: usiłowanie zawarcia małżeństwa, zabójstwo lub spędzenie płodu, poważne okaleczenie siebie lub innej osoby oraz nieprawne wykonywanie czynności święceń. Przestępstwa powyższe, popełnione po przyjęciu święceń, zabraniają wykonywania czynności, do których są wymagane święcenia. Prawodawca dodaje też, że wyświęcony może zostać związany przeszkodą zwykłą do wykonywania święceń, kiedy nieprawnie przyjął święcenia, a więc będąc uprzednio związany przeszkodą. Wyświęcony nie może godziwie spełniać posługiwania wynikającego ze święceń. Również w takim samym stanie znajduje się ten, kto popadł w amencję lub inną chorobę psychiczną. W tym przypadku konieczna jest opinia biegłego z zakresu psychiatrii i decyzja biskupa diecezjalnego. Od wszystkich nieprawidłowości i przeszkód może dyspensować Stolica Apostolska. Zwykle czyni to w przypadku nieprawidłowości i przeszkód jej zastrzeżonych, a od innych dyspensuje biskup diecezjalny bądź przełożony wyższy instytutów życia konsekrowanego. Warto dodać, że od nieprawidłowości tajnych w zakresie wewnętrznym dyspensuje Penitencjaria Apostolska; od przestępstwa apostazji, herezji lub schizmy - Kongregacja Nauki Wiary, a od pozostałych nieprawidłowości zastrzeżonych: dla osób świeckich i duchownych diecezjalnych - Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, dla osób konsekrowanych - Kongregacja Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego.

- Księże Profesorze, wiemy już o istnieniu sytuacji, które uniemożliwiają przyjęcie świeceń. Ale jeśli takie nie mają miejsca i kandydat chciałby wstąpić do seminarium lub zgromadzenia - jakich Kościół wymaga od niego dokumentów?

- Prawodawca wymaga, aby kandydat przed przyjęciem święceń złożył następujące dokumenty: świadectwo ukończenia studiów teologicznych, od kandydatów do prezbiteratu świadectwa przyjęcia święceń diakonatu, a od kandydatów do diakonatu świadectwa chrztu i bierzmowania, zaświadczenia o przyjęciu lektoratu i akolitatu, zaświadczenie o złożeniu deklaracji stwierdzającej, że kandydat przyjmuje święcenia dobrowolnie i że zamierza wykonywać na stałe posługę kościelną. Natomiast od żonatych kandydatów do stałego diakonatu świadectwo zawarcia sakramentu małżeństwa i zaświadczenie potwierdzające udzielenie zgody przez żonę kandydata. Fakt udzielenia kandydatowi święceń diakonatu, prezbiteratu i biskupstwa odnotowuje się w specjalnej księdze przechowywanej troskliwie w Kurii biskupiej, jak również wszystkie dokumenty dotyczące poszczególnych kandydatów i przyjętych święceń. Ponadto biskup udzielający święceń powinien każdemu wyświęconemu przekazać autentyczne świadectwo święceń.

- Dziękuję za rozmowę.