W Choszczówce do dziś zachował się pokój, w którym pracował kard. Stefan Wyszyński: na pierwszym piętrze, z dużym biurkiem i stolikiem na gazety

Kiedyś przy stole kard. Wyszyński wspominał jedną z wizytacji. Opowiadał, że ktoś przywitał go wtedy słowami: „Najprzewielebniejsza Ewidencjo”. W innej natomiast parafii pewien człowiek, bardzo stremowany, trzymając w ręku czapkę, powiedział do kard. Wyszyńskiego: „Kochany Księże Prymasie, nasz Ojcze, który jesteś w niebie”. Po czym szybko dodał: „Oj, psia mać, w pacierz zaszedłem”. Po czym rzucił czapką i uciekł.
- W takiej właśnie atmosferze spożywaliśmy posiłki. Ksiądz Prymas opowiadał te zdarzenia w kapitalny sposób, śmieliśmy się wszyscy do łez - opowiada Barbara Dembińska, która razem z innymi członkami Instytutu Prymasowskiego mieszka w Choszczówce. Zaś od roku 1970 do 1981, pracowała w Sekretariacie Prymasa Polski, kard. Stefana Wyszyńskiego.

Był dla nas ojcem

Choszczówka leży około 20 km od centrum Warszawy. Tam, w lesie, znajduje się dom i kaplica pod wezwaniem Jasnogórskiej Matki Kościoła. Właśnie to miejsce było świadkiem pobytów Prymasa Tysiąclecia. - Przyjeżdżał do nas raz w miesiącu, zazwyczaj w poniedziałki, które były jego wolnym dniem - wspomina Dembińska. Instytut Świecki Pomocnic Maryi Jasnogórskiej, Matki Kościoła, do którego należy, powstał w 1942 r. Kaplica zaś w 1973 r. Ufundował ją właśnie Prymas Wyszyński. Szybko wybrał sobie ten zakątek na miejsce wypoczynku. Choć tak naprawdę więcej tu pracował, niż odpoczywał. Tu niejednokrotnie odbywały się posiedzenia Rady Głównej Episkopatu Polski czy Komisji Maryjnej Episkopatu, jak również spotkania Prymasa Tysiąclecia z biskupami, politykami i grupami rekolekcyjnymi.
Kard. Wyszyński przeglądał w Choszczówce korespondencję, pisał kazania, listy pasterskie. I czytał. - Uwielbiał powieści Kornela Makuszyńskiego. Chętnie też czytał Alchemię słowa Parandowskiego czy Sienkiewiczowską Trylogię. Przeglądał właściwie wszystkie książki, które przynosili mu autorzy, wśród nich publikacje ekonomiczne czy z dziedziny fizyki - mówi Barbara Dembińska. Do dziś pamięta ona swoje pierwsze spotkanie z kard. Wyszyńskim. Miało ono miejsce w kościele akademickim św. Anny w Warszawie. - Ksiądz Prymas przyjechał tam na zakończenie rekolekcji wielkopostnych. Pamiętam, że ogromne wrażenie wywarły na mnie wtedy słowa, jakimi zwykł zresztą zawsze rozpoczynać swe homilie i przemówienia: „Umiłowane dzieci Boże, dzieci moje”. Wypowiadał je z jakąś niezwykłą powagą i dostojeństwem, z drugiej zaś czułam, że kryje się za tym wielkie serce.
Prymas Wyszyński - mówi Dembińska - wobec świata musiał być Księciem Kościoła, człowiekiem niewzruszonym, nieugiętym, stanowczym. I taki był w służbie Kościołowi. Natomiast w życiu prywatnym był zupełnie inny. Po prostu był Ojcem. - Tak też się do niego zwracaliśmy. A on, jak prawdziwy ojciec - traktował wszystkich nas jednakowo, bez względu na zajmowane stanowisko czy wykształcenie. Szacunkiem obdarzał każdego człowieka, którego traktował jak dziecko Pana Boga - wyjaśnia.
Powszechnie wiadomo, że szczególnym szacunkiem Ksiądz Prymas darzył kobiety, nawet wstawał, gdy wchodziły do pomieszczenia, w którym się znajdował. - Tej zasadzie Ojciec był wierny przez całe życie. W takiej atmosferze był wychowywany w domu rodzinnym. Tego nauczył się jeszcze od swej matki.

Świat nazywał światem Bożym

W Choszczówce do dziś zachował się pokój, w którym pracował kard. Wyszyński: na pierwszym piętrze, z dużym biurkiem i stolikiem na gazety.
- Ojciec był człowiekiem bardzo skromnym, toteż żył bardzo skromnie. Był - jak sam nieraz żartował - chyba najtańszym hierarchą w Kościele. Także w swojej siedzibie na Miodowej nie zmienił nic po swoim poprzedniku - kard. Hlondzie, spał nawet w tym samym łóżku, co on. Pamiętam, że lekarze, którzy przychodzili leczyć Ojca, byli zdumieni, iż Prymas Polski tak skromnie mieszka. Wręcz ubogo.
Ksiądz Prymas był „słowikiem”, lubił wcześnie chodzić spać i wcześnie wstawać. Budził się ok. 4 rano, wstawał zazwyczaj o piątej. Tak też było w Choszczówce. Rano pierwsze kroki kierował do kaplicy. Odmawiał brewiarz, potem, zawsze o 7.30 odprawiał Mszę. Następnie jadł śniadanie i zaczynał pracować. Aż do obiadu. - Najbardziej lubił placki ziemniaczane, kaszę gryczaną ze zsiadłym mlekiem i kluski z makiem, które najczęściej wspominał jako potrawę z dzieciństwa - mówi pani Barbara.
Nie odmawiał sobie w Choszczówce spacerów. Kochał przyrodę. Podglądał na przykład mrowisko. Nigdy też nie przechodził obojętnie koło wiewiórki, podglądał nawet muchołówki i założył stołówkę dla ptaków, jak czytamy w Zapiskach więziennych.
- Ojciec był wrażliwy na wszystko, co żyje w przyrodzie. Świat nazywał światem Bożym. Gdy chodziliśmy na spacery w Choszczówce czy na wakacjach, pamiętam, że po śpiewie umiał rozpoznać gatunek ptaka. Znał wszystkie drzewa, nazywał po imieniu krzewy, rośliny. Przyroda też działała na niego kojąco, regenerowała siły Ojca. Potrafił wyjść na spacer blady, zmęczony. Po godzinie wracał i był zupełnie innym człowiekiem. Ksiądz Prymas szczególnie w przyrodzie czuł obecność Pana Boga, powtarzał zresztą często, że piękno świata, zieleń, kwiaty, drzewa, wszystko to jest właśnie dla człowieka. Miłość Ojca do przyrody naprawdę mnie zachwycała. Z tamtych lat pozostało mi także i to, że ogromnie kocham świat.

Z Wojtyłą rozumieli się bez słów

W Choszczówce bywał także kard. Karol Wojtyła. - Tak zresztą jak na urlopach Księdza Prymasa na Bachledówce w Tatrach. - Jeździliśmy tam w lipcu, zazwyczaj całą grupą: pracownicy Sekretariatu, członkinie Instytutu Prymasowskiego, kierowca Księdza Prymasa, ojcowie i bracia paulini. Zawsze odwiedzali nas wtedy: kard. Wojtyła i ks. Staś - czyli dzisiejszy abp Dziwisz - opowiada Dembińska. Pamięta, że grali razem w siatkówkę. - Ksiądz Prymas był sędzią, ale mimo to „podjudzał” nas i powtarzał: „Słuchajcie, musimy przegrać!”. Chodziło o to, że drużyna, w której jest kard. Wojtyła, obowiązkowo miała wygrać.
Potem były długie, letnie wieczory i nie kończące się wspólne śpiewy, które trwały nawet do drugiej w nocy. Ale kard. Wyszyński zwykle przed północą się wymykał. - Dopóki jednak był z nami, było bardzo wesoło. Zwłaszcza, gdy rozmowa toczyła się między Księdzem Prymasem a kard. Wojtyłą. Obaj mieli niesamowite poczucie humoru. I świetnie się rozumieli, niekiedy nawet bez słów. Kard. Wojtyła był reżyserem tych spotkań. Pamiętam, że dużo śpiewał, także solo. Były to harcerskie piosenki, ballady, ale także piosenki religijne, pielgrzymkowe.
Ostatni raz Prymas Wyszyński był w Choszczówce w czasie dni skupienia, 25 marca 1981 r. Przyjechał wtedy wygłosić konferencję. - Nagle stanął przodem do okna balkonowego w kaplicy, popatrzył na nas, oczy zaszły mu łzami i powiedział: „Pamiętajcie, że najcięższym grzechem, jaki popełniłem w życiu było to, że nie od razu zgodziłem się z wolą papieża, gdy kard. Hlond zwiastował mi objęcie biskupstwa w Lublinie. Nie mogę sobie tego darować, gdyż myślałem wtedy o sobie, a nie o tym, że Bóg jest mocny w mojej słabości” - opowiada Dembińska.
Pamięta też ostatnie dni życia Księdza Prymasa. - Wiedział, że to jest początek końca. Ale w ostatnich dniach w zasadzie nie mówił o śmierci. 27 maja był już nieprzytomny, ale rano jeszcze przyjął Komunię św. Ostatnie słowa, jakie wypowiedział, brzmiały: „Chwalcie łąki umajone”. - Wypowiedział je 26 maja, słabym, gasnącym głosem, jakby chciał zaśpiewać tę pieśń. Wzrok miał wówczas utkwiony w Obraz Matki Bożej Jasnogórskiej, który stał w sypialni i z którym się praktycznie nie rozstawał.