Nowelizacja podstawy programowej w zakresie wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej została podpisana przez minister edukacji Annę Zalewską. Rozporządzenie zawiera zapisy dotyczące kształtowania umiejętności czytania, pisania i liczenia w przedszkolach.

Zmiana podstawy programowej to konsekwencja uchwalenia w grudniu ub.r. nowelizacji ustawy o systemie oświaty znoszącej obowiązek szkolny dla sześciolatków i wprowadzającej taki obowiązek dopiero dla siedmiolatków. Już podczas prac nad projektem tej noweli minister edukacji informowała, że do "zerówek", w których w myśl noweli od września tego roku będą uczyć się sześciolatki, wrócić ma nauka czytania, pisania i liczenia.

Wykazy umiejętności

Podstawa programowa do wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego, która prawnie ma formę rozporządzenia, określa co przedszkolak, a później uczeń musi umieć i wiedzieć na zakończenie każdego etapu kształcenia począwszy od przedszkola, a kończąc na szkole ponadgimnazjalnej włącznie. Wykazy umiejętności jakie uczeń nabywa na kolejnych etapach opisane są w załącznikach do rozporządzenia.

"Objęcie dzieci sześcioletnich obowiązkowym rocznym wychowaniem przedszkolnym wymaga uwzględniania w podstawie programowej wychowania przedszkolnego umiejętności z zakresu czytania i przygotowania dzieci do nabywania umiejętności pisania, a także umiejętności matematycznych niezbędnych do podjęcia nauki w szkole. Wiadomości i umiejętności opanowane przez dzieci w toku wychowania przedszkolnego stanowią bazę do dalszej nauki w szkole podstawowej. Z tego powodu konieczna jest zmiana podstawy programowej wychowania przedszkolnego w zakresie włączenia do katalogu wymagań umiejętności czytania i liczenia" - napisano w uzasadnieniu do projektu nowelizacji.

Znowelizowane rozporządzenie wskazuje, aby w przedszkolu starsze dzieci rozpoczęły przede wszystkim naukę czytania i - w zależności od indywidualnych umiejętności - przygotowywały się do nauki pisania (chodzi o podejmowanie prób pisania). Przyjęto bowiem, że nauka pisania jako umiejętność znacznie trudniejsza dla dziecka powinna być domeną edukacji szkolnej. Jednocześnie stosowne zwiększenie wymagań z zakresu umiejętności liczenia wprowadzono w obszarze "Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną". Liczenie, czytanie, pisanie...

Zapisy dotyczące nabywania umiejętności liczenia w przedszkolu brzmią: "Dziecko kończące wychowanie przedszkolne: 1) liczy obiekty i odróżnia błędne liczenie od poprawnego; 2) dodaje i odejmuje w zakresie 10, pomagając sobie liczeniem na palcach lub na innych zbiorach zastępczych; 3) porównuje szacunkowo liczebności zbiorów; rozróżnia zbiory równoliczne i nierównoliczne; 4) zna cyfry od 0 do 9 i tworzy z nich liczby od 0 do 10 i więcej; 5) rozróżnia stronę lewą i prawą, określa kierunki i ustala położenie obiektów w stosunku do własnej osoby, a także w odniesieniu do innych obiektów; 6) wie, na czym polega pomiar długości i zna proste sposoby mierzenia: krokami, stopa za stopą; 7) zna stałe następstwo dni i nocy, pór roku, dni tygodnia, miesięcy w roku; 8) rozróżnia przedmioty, obiekty, kolory, podstawowe figury geometryczne i porównuje ich wielkości".

Z kolei zapisy dotyczące nabywania umiejętności czytania i pisania brzmią: "Dziecko kończące wychowanie przedszkolne: 1) potrafi określić kierunki oraz miejsca na kartce papieru, rozumie polecenia typu: narysuj kółko w lewym górnym rogu kartki, narysuj szlaczek, zaczynając od lewej strony kartki; 2) potrafi uważnie postrzegać (organizuje pole spostrzeżeniowe), aby rozpoznać i zapamiętać to, co jest przedstawione na obrazkach; 3) dysponuje sprawnością rąk oraz koordynacją wzrokowo-ruchową potrzebną do rysowania, wycinania i nauki pisania lub innymi zdolnościami i sprawnościami niezbędnymi do skutecznego komunikowania się z innymi; 4) słucha lub odbiera w innej dostępnej dla siebie formie komunikacji treść np. opowiadań, baśni i rozmawia o nich lub komunikuje się w inny, zrozumiały sposób, m.in. z wykorzystaniem języka migowego lub innych alternatywnych metod komunikacji; interesuje się książkami; 5) rozumie sens informacji podanych w formie uproszczonych rysunków oraz często stosowanych oznaczeń i symboli, np. w przedszkolu, na ulicy, na dworcu; 6) układa krótkie zdania, dzieli zdania na wyrazy, dzieli wyrazy na sylaby; wyodrębnia głoski w słowach o prostej budowie fonetycznej; 7) zna drukowane małe i wielkie litery (z wyłączeniem dwuznaków, zmiękczeń i liter oznaczających w języku polskim samogłoski nosowe); 8) interesuje się czytaniem; układa proste wyrazy z liter i potrafi je przeczytać; 9) interesuje się pisaniem; kreśli znaki literopodobne i podejmuje próby pisania; 10) rozumie znaczenie umiejętności czytania i pisania".

Edukacja polonistyczna i matematyczna

W konsekwencji wprowadzonych zmian zmodyfikowano również "Zalecane warunki i sposób realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego" odnoszące się do proporcji zagospodarowania czasu przebywania dziecka w przedszkolu przeznaczonego na różnego typu zajęcia dydaktyczne realizowane według wybranego programu wychowania przedszkolnego.

Odpowiednio do zmian w podstawie programowej wychowania przedszkolnego zmienione zostały zalecane warunki realizacji podstawy programowej edukacji wczesnoszkolnej – w zakresie edukacji polonistycznej i edukacji matematycznej.

Nowelizacja podstawy programowej wychowania przedszkolnego obejmuje również zmiany polegające na dostosowaniu wymagań w zakresie poszczególnych wiadomości i umiejętności do możliwości psychofizycznych i komunikacyjnych oraz tempa rozwoju psychofizycznego dzieci niepełnosprawnych, w tym dzieci z ograniczeniami wynikającymi z niepełnosprawności.

W celach wychowania przedszkolnego wskazano, iż przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym nie dotyczy dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym. Zaproponowana zmiana wychodzi naprzeciw postulatom i oczekiwaniom zgłaszanym przez dyrektorów i nauczycieli przedszkoli, w tym przedszkoli specjalnych oraz rodziców dzieci z niepełnosprawnością.

Dzieci z innymi rodzajami niepełnosprawności niż niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym objęte są przygotowaniem do posługiwania się językiem obcym nowożytnym tak, jak ich pełnosprawni rówieśnicy.

Świadomość zdrowotna

Ponadto w obszarze "Wspomaganie rozwoju mowy oraz innych umiejętności komunikacyjnych dzieci" dodano zapis dotyczący możliwości wykorzystania języka migowego lub innych alternatywnych metod komunikacji.

W części dotyczącej "Zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej" rozszerzono zapis związany z kształtowaniem u dzieci świadomości zdrowotnej oraz nawyków dbania o własne zdrowie w codziennych sytuacjach w przedszkolu i w domu o „kształtowanie właściwych nawyków żywieniowych”, we współpracy w tym zakresie z rodzicami.

Nowelizacja rozporządzenia w zakresie zmian w wychowaniu przedszkolnym ma wejść w życie z dniem 1 września tego roku, czyli z początkiem roku szkolnego 2016/2017. Zapisy dotyczące zmian w edukacji wczesnoszkolnej rok później, czyli z początkiem roku szkolnego 2017/2018.