Miejscem najważniejszym w kościele jest ołtarz, na którym składana jest Najświętsza Ofiara i gdzie dokonują się święte czynności. On skupia społeczność wiernych i stanowi duchowe centrum świętego zgromadzenia.
Od najdawniejszych czasów ołtarze budowano zwykle z trwałego i cennego materiału. Księga Rodzaju opisuje ofiarę dziękczynną składaną przez Noego na zbudowanym ołtarzu. Ołtarze budowali patriarchowie na miejscu spotkania z Bogiem lub odniesionego zwycięstwa. Od Mojżesza Bóg zażądał, aby zbudowany ołtarz nie był z kamieni ciosanych. Prawdopodobnie dlatego, żeby nie naśladował sposobu pogańskiego.
W czasach wczesnochrześcijańskich w świątyni był tylko jeden ołtarz. Dopóki nie było kościołów i stałych ołtarzy, Najświętszą Ofiarę sprawowano zwykle na drewnianym stole, przygotowanym przez diakonów. Kiedy powstawały kościoły duże i budowano bazyliki, wprowadzano do nich ołtarze stałe, zwykle z trwałego i kosztownego materiału. Chciano w ten sposób przygotować godne miejsce na święte czynności.
Reklama
Boczne ołtarze wprowadzone zostały później, od VI wieku, zwłaszcza gdy rozpowszechniał się kult świętych i relikwii. Jeśli w kościele były relikwie świętego, umieszczano je pod mensą ołtarzową i wtedy ołtarz przybierał formę sarkofagu, który zwykle zdobiono.
Reklama
Ołtarz w chrześcijańskiej świątyni ma wieloraką wymowę. Przede wszystkim przypomina stół z Ostatniej Wieczerzy, na którym Chrystus ustanowił Najświętszy Sakrament. Uczta Eucharystyczna Chrystusa w Wieczerniku była poprzedzeniem ofiary krzyżowej Wielkiego Piątku. Stąd druga symbolika ołtarza, którą podkreślał św. Tomasz z Akwinu. Pisał on, że „Ołtarz jest przedstawieniem samego krzyża, na którym został ofiarowany Chrystus”.
Ołtarz kamienny przywołuje pouczenie psalmisty (Ps 118, 22), że „kamień odrzucony przez budujących stał się kamieniem węgielnym” i symbolizuje Chrystusa Ukrzyżowanego i Zmartwychwstałego.
