Reklama

Nauka

Ewangelia spod ziemi

Jak nie kości czy rękopisy i inskrypcje, to moneta sprzed dwudziestu wieków. Do odkryć archeologicznych w Ziemi Świętej dochodzi regularnie. Nie wszystkie są ważne, ale wszystkie są ciekawe.

Niedziela Ogólnopolska 4/2024, str. 24-25

[ TEMATY ]

Ziemia Święta

Adobe Stock

Izrael - Qumran

Izrael - Qumran

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Latem, w czasie żydowskiego święta Tisza be-Aw, w rocznicę zburzenia obu świątyń jerozolimskich (w 587 r. przed Chr. i 650 lat później), pojawiła się informacja o znalezionej w tzw. Mieście Dawida w Jerozolimie monecie, którą płacono podatek za wejście do świątyni. Datowana na 66 r. ma być dowodem buntu Izraela przeciwko Rzymianom i zburzenia przez nich drugiej świątyni. Kult świątyni trwa do dziś, a jej jedyny ocalały fragment – Ściana Płaczu jest świętym miejscem wyznawców judaizmu. Mała moneta, a tyle wniosła do nauki.

Pod prezbiterium, w grocie

Artefaktów w Ziemi Świętej szuka się od wieków, ale badania archeologiczne na szeroką skalę rozpoczął w połowie XIX wieku Félicien de Saulcy. Zbadał on groby królewskie w Jerozolimie. Charlesowi Clermontowi zawdzięczamy odnalezienie w latach 60. XIX wieku steli Meszy, króla Moabu, opisującej bunt przeciw Izraelowi, co znalazło miejsce w Starym Testamencie w 2 Księdze Królewskiej. Ważne było powstanie Palestine Exploration Fund, organizacji utworzonej w 1865 r., która prowadziła prace wykopaliskowe zwłaszcza w Jerozolimie.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Jerozolima to miejsce szczególne także dla archeologów biblijnych. Miejsca Grobu Świętego jednak nie musieli szukać. Pierwszy kościół powstał tam w IV wieku, a miejsce to znalazła matka cesarza Konstantyna, Helena, późniejsza święta. Obecny kształt Bazylika Grobu Bożego uzyskała w XI wieku, gdy odbudowano świątynię. Owocem działalności św. Heleny były też bazyliki Narodzenia Pańskiego w Betlejem i Wniebowstąpienia Pańskiego na Górze Oliwnej. Pierwsza z nich jest jednym z najstarszych nieprzerwanie działających kościołów. Miejsce narodzin Jezusa – poświadczone tradycją i pismami Justyna Męczennika i Orygenesa (II-III wiek) – znajduje się pod prezbiterium, w grocie zamienionej na kaplicę.

Z Jaskini Grozy

Archeologia biblijna kojarzy się z poszukiwaniem i badaniem dowodów prawdziwości zdarzeń opisywanych przez Biblię, ale to tylko część prawdy. Po latach można uznać, że świadectwa archeologiczne i relacja biblijna są zbieżne, czasami szczegółowo, a jeśli nie, to da się to wytłumaczyć złym przebadaniem, błędną interpretacją czy zniszczeniem dowodów. Z czasem doszły do głosu inne zainteresowania archeologii biblijnej – rekonstrukcja tamtych czasów, opis warunków życia, miejsc, instytucji itd. I to ich najczęściej dotyczą obecne znaleziska.

Odkrycie kilkudziesięciu skrawków zwojów, m.in. fragmentów ksiąg proroków Zachariasza i Nahuma zapisanych po grecku, w jaskiniach Pustyni Judzkiej izraelscy archeolodzy ujawnili 2 lata temu, po kilku latach poszukiwań. Znalezisko znajdowało się w tzw. Jaskini Grozy, w której już w latach 50. XX wieku badacze znaleźli szkielety kilkudziesięciu osób (stąd nazwa). Odkrycie zwojów jest o tyle ważne, że dotyczy okresu, gdy kształtowała się ostateczna wersja Pisma Świętego. Znalezisko ma też wielkie znaczenie dla Izraela – świadczy o zakorzenieniu Żydów w tej okolicy. I wreszcie świadectwo to było kolejnym istotnym powodem podejmowania prac archeologicznych w Ziemi Świętej.

Najważniejsze odkrycie

Reklama

Znalezisko z Jaskini Grozy – uważa się, że zwoje zostały tam ukryte podczas żydowskiego powstania antyrzymskiego – uznano za najważniejsze odkrycie archeologii biblijnej od czasów znalezienia rękopisów z Qumran, które były uznawane za... najważniejsze odkrycie archeologii biblijnej. Pierwszy raz od ponad 60 lat archeolodzy odkryli fragmenty Biblii w wykopaliskach archeologicznych. Słynne rękopisy z Qumran znaleziono w latach 40. i 50. XX wieku w pustynnych jaskiniach na Zachodnim Brzegu Jordanu, kilkanaście kilometrów od Jerycha. Pochodzą z okresu od II wieku przed Chr. do II wieku po Chr. Zawierają m.in. najwcześniejsze znane kopie tekstów biblijnych i dokumenty przedstawiające wierzenia grupy esseńczyków. Znaleziono m.in.: kompletny rękopis Księgi Izajasza, fragmenty Księgi Samuela, Księgi Kapłańskiej i część Księgi Psalmów.

Przez lata spierano się co do roli Piłata w rzymskiej prowincji. Tytułowano go prokuratorem (namiestnikiem wyższego szczebla, z szerokimi uprawnieniami – przyp. W.D.). To się jednak zmieniło, gdy w 1961 r. archeolodzy odkryli w starożytnym amfiteatrze w Cezarei Nadmorskiej – wybudowanym na polecenie Heroda ok. 10 r. przed Chr. – tzw. kamień Piłata. Na wapiennym głazie – kamieniu dedykacyjnym wyrzeźbiono inskrypcję wskazującą, że Piłat był prefektem Judei. To ważne odkrycie.

W 2019 r. na stanowisku Khirbet al-Ra’i odkryto pozostałość filistyńskiego miasta z XII wieku przed Chr., które jest najpewniej zaginionym biblijnym Siklagiem. To tu ukrywał się Dawid przed królem Saulem, który obawiał się popularności młodego wojownika – po pokonaniu Goliata – i go ścigał. Miasto było poszukiwane od lat. Na wyobraźnię działa dokonane 2 lata później odkrycie, w pobliżu miasta Kirjat Gat, pozostałości po twierdzy z XII wieku przed Chr. opisanej w Księdze Sędziów. Zbudowana przez starożytną cywilizację kananejską służyła do obrony przed filistyńskimi najeźdźcami. W fortecy odkryto naczynia ceramiczne, najpewniej wykorzystywane podczas rytuałów religijnych.

100 tys. elementów

Reklama

Informacjami o biblijnych odkryciach zawsze interesował się Franciszek. Papież powiedział, że przybliżają nam one niezłomną i gorliwą wiarę starożytnych wspólnot, i podkreślił, że Ziemia Święta jest piątą Ewangelią, która pomaga zrozumieć cztery spisane Ewangelie. Dwa lata temu papież odznaczył złotym medalem pontyfikatu prof. Gyözö Vörösa. Archeolog i architekt z Węgier został wyróżniony za pracę o wykopaliskach w Macheroncie w Jordanii, prawdopodobnym miejscu śmierci Jana Chrzciciela. Opis jego męczeńskiej śmierci znajduje się w Ewangelii według św. Mateusza. – Do dyspozycji mieliśmy ponad 100 tys. elementów architektonicznych tego niegdyś wspaniałego królewskiego pałacu odziedziczonego przez Antypasa po Herodzie Wielkim. Przez 10 lat składaliśmy je w całość – powiedział prof. Vörös. – Dziś dysponujemy rekonstrukcją miejsca biblijnego opartą na faktach, a nie na fantazji, wyobraźni czy przypuszczeniach.

Twierdza Macheront usytuowana jest na szczycie pustynnego wzgórza. Arabska nazwa: Forteca Ścięcia odwołuje się do męczeństwa. Vörös uzyskał pozwolenie na prowadzenie regularnych wykopalisk dzięki interwencji papieża Benedykta XVI, który zainteresował się Macherontem. Twierdzę zrównał z ziemią ten sam rzymski legion, który odpowiadał za zniszczenie Jerozolimy i świątyni. Mimo dokładnych historycznych opisów forteca długo pozostawała nieodkryta.

Za kilka lat świat będzie obchodzić 2000. rocznicę śmierci Jana Chrzciciela, który zginął w 28 lub 29 r. Profesor Vörös ma nadzieję, że pozostałości twierdzy zostaną do tego czasu udostępnione zwiedzającym. Przykład Macherontu kolejny raz pokazuje, że choć wiele z tego, co było do odkrycia, już znaleziono, to z pewnością badaczy czeka jeszcze wiele niespodzianek.

2024-01-23 14:19

Oceń: +5 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Wielkanoc w Ziemi Świętej w niespokojnych czasach

[ TEMATY ]

Ziemia Święta

Adobe.Stock

500 uczniów szkół katolickich zgromadziło się 24 marca na Via Dolorosa na Starym Mieście w Jerozolimie, aby przejść 14 stacji męki Jezusa od jego skazania do ukrzyżowania i do grobu. Inicjatywa franciszkanów w Ziemi Świętej przed Wielkim Tygodniem istnieje już od dawna, ale tym razem młodzi chrześcijanie przypomnieli o czymś innym: czerwone chusty, na których widniał wizerunek okaleczonej postaci Chrystusa, symbolizowały coraz częstsze przypadki nienawiści wobec chrześcijan i wandalizmu w Ziemi Świętej.

Zniszczenie figury Jezusa w jerozolimskim Kościele Biczowania na początku lutego było szóstym i nie ostatnim atakiem na chrześcijańskie miejsca i wiernych od początku roku. Bilans aktów wandalizmu obejmuje zbezczeszczenie protestanckiego cmentarza na Górze Syjon, przez nienawistne graffiti na murach ormiańskiego klasztoru na Starym Mieście i ataki na chrześcijańskie restauracje, aż po fizyczną przemoc wobec duchownych w prawosławnej cerkwi Grobu Najświętszej Marii Panny.
CZYTAJ DALEJ

„Ani razu się nie poskarżył”. Jak wyglądały ostatnie dni na ziemi Carla Acutisa?

2025-06-13 21:02

[ TEMATY ]

bł. Carlo Acutis

Agata Kowalska

Carlo Acutis

Carlo Acutis

Carlo Acutis to dziś uwielbiany przez młodych i nie tylko, rozkochany w Eucharystii nastolatek z Włoch. Jego ziemskie życie, to nie tylko pozytywne chwile w drodze do świętości, to także cierpienie i ból spowodowane ciężką chorobą. Carlo zmarł w młodym wieku, jak wyglądały jego ostatnie dni na ziemi?

Artykuł zawiera fragment z nowej książki z obszernymi fragmentami zapisków Carla: „Carlo Acutis. Jest ogień!” wyd. eSPe. Zobacz więcej: ksiegarnia.niedziela.pl.
CZYTAJ DALEJ

Czy prawica pozwoli sobie na przejęcie idei?

2025-06-14 08:46

[ TEMATY ]

Samuel Pereira

Materiały własne autora

Samuel Pereira

Samuel Pereira

Wynik ostatnich wyborów prezydenckich jest „punktem zwrotnym” w polskiej polityce. Donald Tusk, który — cokolwiek by o nim nie sądzić — ma w niej wieloletnie doświadczenie, zdaje sobie z tego sprawę. Nie ponosząc osobistych kosztów porażki Rafała Trzaskowskiego, wie, że następną polityczną „ofiarą” może być on sam, i dlatego przystąpił do kontrataku. Nie hamując w żaden sposób swoich harcowników w dalszej polaryzacji i podkręcaniu nastrojów, sam postanowił pokazać się z innej strony.

W swoim wystąpieniu przed głosowaniem nad wotum zaufania postanowił przedstawić jako swój projekt Polski zbieżny z tym, jaki od lat reprezentuje i realizuje obóz braci Kaczyńskich. Dużo mówił o patriotyzmie, interesach narodowych, nowoczesnej gospodarce, rozwoju i pamięci historycznej — czyli o tym wszystkim, od czego zawsze uciekał w emocje i „ciepłą wodę w kranie”. Po części zrobił to, bo tak chciał, a po części — bo musiał.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję