Reklama

Niedziela Przemyska

Przeworska Jerozolima

Sanktuarium to miejsce, gdzie niebo styka się z ziemią. U nas, w Przeworsku, w Sanktuarium Grobu Bożego, ten dotyk Nieba wyraża się przez zmartwychwstanie. Pusty Grób Pański, centrum kaplicy, mówi nam, że On powstał z martwych. Zmartwychwstał.

Niedziela przemyska 14/2021, str. IV

[ TEMATY ]

Przeworsk

Sanktuarium Grobu Bożego

Franciszek Mróz

Oblicze Ukrzyżowanego z przeworskiego sanktuarium

Oblicze Ukrzyżowanego z przeworskiego sanktuarium

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Przeworska bazylika jest wyjątkową świątynią na mapie pielgrzymkowej i sakralnej Polski i świata. Jest bowiem jednym z trzech na świecie – obok Jerozolimy i Miechowa – sanktuarium Świętego Grobu. Została wybudowana w latach 1430-1470. W ubiegłym roku przeżywaliśmy jubileusz 550-lecia ukończenia budowy i dziękowaliśmy Panu Bogu za to miejsce bogate w treści zbawcze, ale także za to, że mamy drogocenną perłę architektury, która zachowała się mimo zawieruch dziejowych.

Od bożogrobców

Przeworska Jerozolima – tak bowiem od wieków nazywane jest sanktuarium Świętego Grobu w Przeworsku – to jeden z najcenniejszych obiektów sakralnych średniowiecza i najważniejszy zabytek po Zakonie Kanoników Regularnych Stróżów Świętego Grobu Jerozolimskiego w południowo-wschodniej Polsce. Pod opieką bożogrobców – tak bowiem popularnie nazywano członków tego zakonu – znajdował się kościół i parafia przez ponad cztery i pół wieku. To dzięki bożogrobcom powstała tu wspaniała kaplica Grobu Świętego z kopią jerozolimskiego Sepulchrum Domini – serce sanktuarium. Godło Zakonu – krzyż o podwójnych ramionach – widnieje do dziś na gotyckiej wieży kościelnej przylegającej do przeworskiej bazyliki i na kaplicy Świętego Grobu. Bożogrobcom przypisuje się również ogromny udział w propagowaniu kultu Bożego Grobu, w tym zwyczaj budowania wielkopiątkowych Grobów Pańskich. Przy swoich kościołach organizowali ośrodki pielgrzymkowe wokół kaplic Świętego Grobu i relikwii Drzewa Krzyża Świętego. Takim sanktuarium był przez wieki przeworski kościół parafialny z kaplicą Bożego Grobu i relikwiami Drzewa Krzyża Świętego, do której przybywały liczne pielgrzymki. Odpusty jerozolimskie nadał kościołowi Bożogrobców w Przeworsku papież Innocenty XII w 1700 r.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Zapraszamy do nawiedzenia Przeworskiej Jerozolimy, aby przez piękno i bogactwo znaków odkrywać piękno i bogactwo wartości duchowych, które przynosi Chrystus Zmartwychwstały.

Podziel się cytatem

W przeworskiej bazylice Golgotą jest ołtarz główny. W jego centrum znajduje się późnogotycki krzyż z 1530 r. ze szkoły Wita Stwosza. Przejmujący wizerunek Chrystusa otoczony jest winoroślą z zielonymi gronami. Zieleń podkreśla, że jest to Drzewo życia, a winne grona odnoszą się do Krwi Pańskiej. Ciało ukrzyżowane i Krew Pańska to Eucharystia, która każdego dnia uobecnia się na ołtarzu.

Reklama

W kierunku Zmartwychwstania

Od Golgoty prowadzi droga do kaplicy Zmartwychwstania, przez ołtarz Matki Niepokalanej, Pani Przeworskiej. To Ona w swoim sercu zachowała wiarę pierwotnego Kościoła, która u uczniów runęła przez wydarzenia Wielkiego Piątku. Obecny wizerunek Matki Bożej pochodzi z połowy XIX wieku, ale badania konserwatorów sztuki wykazały, że pod nim kryje się obraz gotycki z XVI wieku. Z Maryją, pierwszą strażniczką prawdy o męce i śmierci udajemy się do kaplicy Bożego Grobu. Zaprasza nas do niej św. Jan Paweł Wielki, który wspierając się o pastorał, kontempluje tajemnicę krzyża, a jednocześnie całym sobą obejmuje tajemnicę Zmartwychwstania. Jest On współczesnym świadkiem życia Paschą Pana Jezusa. Chrystus jest naszą Paschą.

Serce sanktuarium

Największym skarbem przeworskiej bazyliki jest kaplica Bożego Grobu – wyjątkowe miejsce kultu Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa od ponad czterystu lat. To także szczególne miejsce modlitwy parafian, wiernych z okolicznych parafii oraz pielgrzymów. Kaplica Bożego Grobu, przez znak kopii Bożego Grobu w Jerozolimie, Kopię Całunu Turyńskiego oraz wystrój, mocno przemawia o Zwycięzcy śmierci, piekła i szatana. Do kaplicy Grobu Bożego kieruje portyk z czarnego marmuru prowadzący do kaplicy Grobu Bożego, z napisem będącym fragmentem proroctwa Izajasza: Et erit sepulchrum eius Gloriosum – I będzie grób Jego sławny (Iz 11, 10). Kaplica jest zbudowana w stylu renesansowym, na planie kwadratu, z kopułą na pendentywach i opatrzoną wysmukłą latarnią. Jej budowę rozpoczęto w 1692 r., a konsekrowano w 1727 r. We wnętrzu kaplicy znajdują się wspaniałe sztukaterie wykonane przez Fryderyka Baumana – przeworszczanina, który pracował jako sztukator na dworze ostatniego króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego. W trakcie prac renowacyjnych została odkryta spod warstwy tynku polichromia, obejmująca całą, północną ścianę kaplicy. Pochodzi ona z 1782 r. i przedstawia zmartwychwstałego Chrystusa. Polichromia jest dziełem Antoniego Jopińskiego – miejscowego artysty. Przy ścianach bocznych znajdują się dwa ołtarze z przywróconymi pierwotnymi XVI-wiecznymi obrazami, przywiezionymi z Bolonii za sprawą budowniczego kaplicy – ks. prepozyta Franciszka Chodowicza: z lewej Zdjęcie Pana Jezusa z krzyża, a z prawej ołtarz z obrazem Niewiasty i uczniowie przy pustym Grobie.

Reklama

Jak w Jerozolimie

W części północnej kaplicy znajduje się kopia Świętego Grobu z Jerozolimy. Grób Pański w kaplicy przeworskiej bazyliki został wzniesiony z cegły. Składa się z dwóch części: przedsionka, zwanego „Kaplicą Anioła”, i właściwej komory grobowej. Na ścianie zewnętrznej Grobu został wkomponowany złoty relikwiarz w kształcie krzyża jerozolimskiego, który zawiera kamień z Grobu Chrystusa w Jerozolimie. Najprawdopodobniej wzorem dla przeworskiej kopii Sepulchrum Domini był relikwiarz w kształcie Grobu Jerozolimskiego, podarowany kard. Andrzejowi Batoremu, ówczesnemu generałowi bożogrobców, przez Karola Boromeusza w 1584 r., podczas pobytu Batorego w Rzymie. Relikwiarz ten (przechowywany obecnie w muzeum w Miechowie) odzwierciedla wygląd Grobu Pańskiego w Jerozolimie, po renowacji dokonanej w 1555 r. przez franciszkanów. Na tej podstawie można wnioskować, że przeworska kopia Grobu Świętego odzwierciedla stan architektoniczny Grobu Jerozolimskiego po wspomnianej renowacji. Podczas prac konserwacyjnych 2006-2007 przywrócono płaski dach nad komorą grobową wraz z wysoką, ośmioboczną latarnią z balustradą w dolnej części, zwieńczoną sześcioarkadowym tempietto, które zakończone jest kopułą z dużym złotym krzyżem bożogrobców. Od wewnątrz kopuły umieszczono gołębicę – symbol Ducha Świętego. Przywrócono również złocenia – ściany na zewnątrz i we wnętrzu pokryto płytkami 24-karatowego złota, usuwając marmoryzację z lat 60. XX wieku.

Reklama

Historia zbawienia w polichromii

Na uwagę zasługują polichromie na kopule kaplicy Bożego Grobu. Najstarsze są polichromie w górnej części kopuły, wykonane w 1719 r. Przedstawiają Wniebowstąpienie Pana Jezusa, na którego czeka postać Boga Ojca z otwartymi rękami. W środkowej części kopuły namalowano ilustracje Nowego Testamentu – tzw. Chrystofanie, czyli sceny Chrystusa Zmartwychwstałego ukazującego się uczniom (Uczniowie idący do Emaus, Chrystus zmartwychwstały ukazuje się Apostołom nad jeziorem Tyberiadzkim). Poniżej znajdują się sceny starotestamentowe (Noe, Jonasz, Samson, Daniel), które w swojej treści przedstawiają zapowiedź Zmartwychwstania. Za grobem na posadzce umieszczona tablica z białego marmuru z czerwonym krzyżem jerozolimskim i napisem po łacinie i po polsku: „Wyszedł Chrystus z grobu, bo piekło pokonał, lecz śmierć niewinnego – za życie zapłatą”.

Zapraszamy do nawiedzenia Przeworskiej Jerozolimy, aby przez piękno i bogactwo znaków odkrywać piękno i bogactwo wartości duchowych, które przynosi Chrystus Zmartwychwstały. Mamy nadzieję, że kiedy nawiedzisz w niej kaplicę Grobu Świętego, wyjątkowo przeżyjesz słowa wypowiedziane przez Anioła do niewiast w poranek Wielkanocny: „Nie ma Go tu, bo zmartwychwstał, jak powiedział”. Niech one pogłębią twą wiarę i niech umocnią cię w drodze do świętości!

Ks. prał. Tadeusz Gramatyka Proboszcz parafii Ducha Świętego w Przeworsku od 2012 r., dziekan Dekanatu Przeworsk I, kustosz Przeworskiej Kapituły Kolegiackiej. Pochodzi z Sarzyny, wcześniej proboszcz parafii św. Brata Alberta w Przemyślu.

2021-03-30 10:54

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Nowi kanonicy

2024-03-28 12:00

[ TEMATY ]

Zielona Góra

Karol Porwich/Niedziela

Podczas Mszy Krzyżma bp Tadeusz Lityński wręczył nominacje i odznaczenia kapłanom diecezji. Życzenia otrzymali również księża, którzy obchodzą w tym roku jubileusze kapłańskie.

Pełna lista nominacji, odznaczeń i jubilatów.

CZYTAJ DALEJ

Franciszek podczas Mszy Krzyżma do kapłanów: musimy być wolni od surowości i oskarżeń, od egoizmu i ambicji!

2024-03-28 10:38

[ TEMATY ]

papież Franciszek

PAP/EPA/GIUSEPPE LAMI

Do postrzegania życia i powołania w perspektywie całej przeszłości i przyszłości oraz odkrycia na nowo potrzeby adoracji i bezinteresownej, spokojnej i przedłużonej modlitwy serca - zachęcił Franciszek w Wielki Czwartek podczas Mszy Krzyżma w watykańskiej Bazylice św. Piotra. Papież wskazał na potrzebę skruchy, która jest nie tyle owocem naszej sprawności, lecz łaską i jako taka musi być wyproszona na modlitwie.

MSZA KRZYŻMA
HOMILIA OJCA ŚWIĘTEGO FRANCISZKA

CZYTAJ DALEJ

Zatęsknij za Eucharystią

2024-03-28 23:37

Marzena Cyfert

Mszy Wieczerzy Pańskiej przewodniczył bp Maciej Małyga

Mszy Wieczerzy Pańskiej przewodniczył bp Maciej Małyga

Tęsknimy za różnymi rzeczami (…) Czy kiedyś jednak tęskniłem za przyjęciem Komunii świętej? To jest chleb pielgrzymów przez świat do królestwa nie z tego świata – mówił bp Maciej Małyga w katedrze wrocławskiej.

Ksiądz biskup przewodniczył Mszy Wieczerzy Pańskiej. Eucharystię koncelebrowali abp Józef Kupny, bp Jacek Kiciński oraz kapłani z diecezji.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję