Reklama

Niedziela Sandomierska

Świadek zapominanej historii

Rozmowa z Anatolem Nikorowskim o przyczynach jego zesłania na Syberię oraz życiu w „nieludzkiej ziemi”.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Ks. Wojciech Kania: Jak zapamiętał Pan okres sprzed wywózki na Syberię?

Anatol Nikorowski: Mieszkaliśmy z rodzicami i rodzeństwem na Kresach w miejscowości Osada Krechowiecka, powiat Równe, województwo wołyńskie. Kiedy skończyła się wojna polsko-bolszewicka tato za udział w Bitwie Warszawskiej dostał od Józefa Piłsudskiego w tym rejonie ziemię. Był podoficerem, a swoją służbę zaczynał jeszcze w armii carskiej. Kiedy powstała niepodległa Polska przeszedł do Wojska Polskiego. Jak wspomniałem, po Bitwie Warszawskiej w 1920 r. został zdemobilizowany i przeszedł do cywila. I od tego czasu mieszkaliśmy na Kresach. Prowadziliśmy normalne życie jak większość ludzi.

Pamięta Pan moment wywózki?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram


W momencie wywózki miałem skończone 6 lat. Nie pamiętam jakichś wielkich szczegółów. Z tego co pamiętam, to sowieci przyszli o godz. 5 rano 1940 r. Kiedy mój tato im otworzył, to zarówno jemu, jak i starszemu bratu kazali ustawić się pod ścianą. Wydali rozkaz, że w przeciągu 15 minut mamy opuścić nasz dom. W trakcie kiedy zbieraliśmy najpotrzebniejsze rzeczy, jeden z żołnierzy powiedział: „Nie bierz nic, u nas wszystko jest”. Z kolei jego kolega kazał zabierać wszystko, bo „u nas nic nie ma”.
Wywieźli nas do Równego. Tam w więzieniu czekaliśmy 7 dni w oczekiwaniu na transport wagonami towarowymi, które mieli podstawić w Zdołbunowie, bo w Równem nie było stacji. Załadowali nas wszystkich do siedemdziesięciu wagonów. Mama, jakby przeczuwając, co może nastąpić, nasuszyła chleba, wiec mięliśmy co jeść. Jak zatrzymywaliśmy się na postoje, a były one dość często, to sowieci bardzo rzadko dawali coś do jedzenia. Najczęściej tylko wodę.
Pamiętam, że do wagonów załadowali nas w bardzo dużej liczbie. Byliśmy stłoczeni. Jechaliśmy prawie 40 dni. Przywieźli nas do Archangielska. Stamtąd płynęliśmy jeszcze 2 dni barkami. Kiedy wysiadaliśmy z barek, to jeden z żołnierzy powiedział do nas, że teraz tu jest „nasza Polska”, a o tamtej mamy zapomnieć. Wskazując na dłoń, dodał, że prędzej mu włosy na niej wyrosną, niż my zobaczymy Polskę. A my przeżyliśmy i dotarliśmy do Polski w 1946 r. Tak zaczęła się nasza zsyłka na Syberię.

Kto został deportowany?

Na zsyłkę na Syberię sowieci wywieźli całą naszą rodzinę. Mojego tatę, mamę oraz rodzeństwo. Najstarszy brat miał na imię Lutek, siostra Wala, brat Czesiu, Tolek oraz Narcyz. Najmłodszy brat miał 3 lata. Przeżyliśmy wszyscy. W chwili obecnej zostałem sam. Wszyscy z rodzeństwa już umarli. Nie dawno odszedł do Pana Boga mój brat.

Reklama

Dlaczego zostaliście wywiezieni na Syberię?

Myślę, że deportowano nas ze względu na to, że mój tato służył w Legionach Piłsudskiego i walczył w I wojnie światowej. Jako podoficer walczył z bolszewikami w Bitwie Warszawskiej i mimo liczniejszej armii wroga to my zwyciężyliśmy. Po wygranej Józef Piłsudski na naszych prastarych polskich terenach dzielił ziemię. Mój tato jako podoficer zawodowy otrzymał 12 ha ziemi. Mieszkaliśmy w miejscowości Osada Krechowiecka, jak wspomniałem. Mieszkaliśmy tam do 1940 r. Skąd nas wywieziono, jak już mówiłem. Zresztą wielu Polaków spotkał ten sam los.

Jak wyglądało wasze codzienne życie na zesłaniu?


Dużo pracowaliśmy jak każdy, kto został zesłany do tej „nieludzkiej ziemi”. Praca była przy ścinaniu drzew. Kiedy moi bliscy przychodzili po pracy, byli bardzo zmęczeni. Przynosiliśmy wtedy ze stołówki bardzo marne jedzenie – wodę z ziemniakami. Do obiadu był jeszcze przydział ok. 300 gram chleba dla osoby dorosłej i troszkę mniej dla dzieci. Jak mama kroiła i dzieliła chleb na naszym stole, to my jako dzieci palcami szukaliśmy okruszków w szparach miedzy deskami. Cały czas chodziliśmy głodni. Ważyliśmy niewiele i byliśmy wykończeni. Całe nasze życie opierało się tam na pracy i walce o przetrwanie.
Czasami jako dzieci chodziliśmy po okolicznych domach, prosząc o coś do jedzenia. Mieszkający tam zwykli Rosjanie bardzo nam współczuli. Czasami udało się od nich zdobyć ugotowanego w mundurku ziemniaka. A jak dostaliśmy kilka, to przynosiliśmy je do domu, idąc 5 km, i mama dzieliła je między wszystkich. Nasza sytuacja poprawiła się trochę w 1943 r., kiedy zesłańcom zaczęła pomagać UNRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration, czyli międzynarodowa organizacja niosąca pomoc m.in. zesłańcom – przypomnienie redakcyjne). Przysyłali różne ubrania, które my, Polacy, wymienialiśmy np. na ziemniaki albo coś innego do jedzenia.
W roku 1943 mój tato został kimś w rodzaju przedstawiciela Polaków. Wezwali go do biura i powiedzieli mu, że Polacy nie pracują, jak należy, bo dostaliśmy malutkie działeczki do uprawy ziemniaków i nic na nich nie robiliśmy. A my, będąc głodnymi, nie myśleliśmy o sadzeniu, tylko aby coś zjeść, ale już wtedy było nam troszkę lżej.

W jakich warunkach mieszkaliście?

Mieszkaliśmy w barakach. Można powiedzieć, że ciągle pod bronią. Nasz barak miał duży korytarz, przy którym mieściły się pomieszczenia mieszkalne. W każdym był piec z cegły, a po ścianach z jednej i drugiej strony ustawione były prycze. Jedno takie pomieszczenie zamieszkiwały dwie rodziny. W barakach, które były tylko parterowe, mieszkało bardzo wielu ludzi na małej powierzchni. W zimie przy minus 40 stopniach Celsjusza w ceglanym piecu trzeba było palić cały czas, w dzień i w nocy, bo inaczej można było zamarznąć.

Jak wróciliście do Polski?


Powstał Związek Patriotów Polskich, który walczył o poprawę warunków, bo była duża umieralność, szczególnie młodych ludzi. Pamiętam, jak mojemu tacie jeden z dowódców powiedział w języku polskim, że za 3 dni was tu nie będzie. I faktycznie za 3 dni była komenda: „Oddać siekiery, piły i wszystko inne”.
Przypłynął statek – nie pamiętam – czy „Puszkin”, czy „Gogol”. Byliśmy spakowani i kapitan przez tubę powiedział, abyśmy się zbierali. Wywieźli nas z powrotem do Archangielska. Umieścili w szkole. Stamtąd w 1944 r. wywieźli nas na Ukrainę i mieszkaliśmy przez 2 lata między Charkowem a Połtawą.
Jechaliśmy najpierw pociągiem, później furmankami. To był już zupełnie inny świat. Zaczęliśmy kombinować, aby zdobyć coś do jedzenia. Były ogrody, sady, więc „częstowaliśmy się”. Tato i siostra zaczęli pracować, a my, młodsi, zaczęliśmy chodzić do polskiej szkoły. Na Ukrainie już było zupełnie inaczej. Mieszkaliśmy tam 2 lata. W 1946 r. wróciliśmy na Ziemie Odzyskane, gdzie zajęliśmy jedno z wolnych mieszkań.

Anatol Nikorowski urodzony w 1933 r. w Osadzie Krechowieckiej na Kresach. Sandomierzanin z wyboru. Świadek historii, Kresowiak, Sybirak i syn bohatera Bitwy Warszawskiej. Przedstawiciel Związku Sybiraków koła w Sandomierzu.

2020-11-04 10:46

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Służyć prawdzie o rodzinie, a nie mentalności świata

Niedziela Ogólnopolska 42/2014, str. 46-47

[ TEMATY ]

wywiad

rodzina

synod

Synod o rodzinie

Włodzimierz Rędzioch

Ludmiła i Stanisław Grygielowie

Ludmiła i
Stanisław Grygielowie

W dniach 2-4 października br., w przeddzień synodu biskupów poświęconego rodzinie, w Rzymie odbyło się doroczne zgromadzenie plenarne Rady Konferencji Biskupów Europy (CCEE). Tematem dyskusji biskupów była „Rodzina i przyszłość Europy”. W spotkaniu wzięli udział również relatorzy, wśród nich pp. Ludmiła i Stanisław Grygielowie z Papieskiego Instytutu Jana Pawła II dla Studiów nad Małżeństwem i Rodziną, działającego przy Uniwersytecie Laterańskim

WŁODZIMIERZ RĘDZIOCH: – Zostali Państwo zaproszeni na zgromadzenie plenarne Rady Konferencji Biskupów Europy (CCEE), które odbywało się w Rzymie w dniach 2-4 października, by zaprezentować św. Jana Pawła II jako papieża rodziny. Dlaczego należy uznać Jana Pawła II za papieża rodziny i jaka była jego wizja rodziny chrześcijańskiej?

CZYTAJ DALEJ

Ojciec Pio tajemnice Męki Pańskiej nie tylko kontemplował, ale jej ślady nosił na ciele

2024-03-28 23:15

[ TEMATY ]

Droga Krzyżowa

św. o. Pio

Wydawnictwo Serafin

O. Pio

O. Pio

Mistycy wynagrodzenia za grzechy są powołani do wzięcia w milczeniu grzechów i cierpienia świata na siebie, w zjednoczeniu z Jezusem z Getsemani. Rzeczywiście, Ojciec Pio tajemnice Męki Pańskiej nie tylko kontemplował i boleśnie przeżywał, ale jej ślady nosił na własnym ciele, aby w zjednoczeniu ze swoim Boskim Mistrzem współdziałać w wynagradzaniu za ludzkie grzechy. Jako czciciel Męki Pańskiej chciał, aby i inni korzystali z jego dobrodziejstwa.

„Misterium miłości. Droga krzyżowa z Ojcem Pio” to rozważania drogi krzyżowej, które proponuje nam br. Błażej Strzechmiński OFMCap - znawca życia i duchowości Ojca Pio. Rozważania każdej ze stacji przeplatane są z fragmentami pism Stygmatyka. Książka wydana jest w niewielkiej, poręcznej formie i zawiera także miejsce na własne notatki, co doskonale nadaje się do osobistej kontemplacji Drogi krzyżowej.

CZYTAJ DALEJ

Za mały mój rozum na tę Tajemnicę, milknę, by kontemplować

2024-03-29 06:20

[ TEMATY ]

Wielki Piątek

rozważanie

Adobe. Stock

W czasie Wielkiego Postu warto zatroszczyć się o szczególny czas z Panem Bogiem. Rozważania, które proponujemy na ten okres pomogą Ci znaleźć chwilę na refleksję w codziennym zabieganiu. To doskonała inspiracja i pomoc w przeżywaniu szczególnego czasu przechodzenia razem z Chrystusem ze śmierci do życia.

Dzisiaj nie ma Mszy św. w kościele, ale adorując krzyż, rozważamy miłość Boga posuniętą do ofiary Bożego Syna. Izajasz opisuje Jego cierpienie i nagrodę za podjęcie go (Iz 52, 13 – 53, 12). To cierpienie, poczynając od krwi ogrodu Oliwnego do śmierci na krzyżu, miało swoich świadków, choć żaden z nich nie miał pojęcia, że w tym momencie dzieją się rzeczy większe niż to, co widzą. „Podobnie, jak wielu patrzyło na niego ze zgrozą – tak zniekształcony, niepodobny do człowieka był jego wygląd i jego postać niepodobna do ludzi – tak też wprawi w zdumienie wiele narodów. Królowie zamkną przed nim swoje usta, bo ujrzą coś, o czym im nie mówiono, i zrozumieją coś, o czym nigdy nie słyszeli” (Iz 52, 14n). Krew Jezusa płynie jeszcze po Jego śmierci – z przebitego boku wylewa się zdrój miłosierdzia na cały świat. Za mały mój rozum na tę Tajemnicę, milknę, by kontemplować.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję