Miał siedemdziesiąt kilka lat. Do Będzina, do kancelarii parafialnej przyjechał aż z Wrocławia. Pociągiem. Było to kilka lat temu, późną jesienią. Na dworze plucha i ziąb. Słońce już prawie schowało się za horyzontem. Tłumacząc swoją wizytę, powiedział, że od niedawna zaczął podejrzewać, iż historia jego życia nie była taka, jaką do tej pory uważał za prawdziwą. Dotarły do niego pewne sygnały, że był dzieckiem adoptowanym, że rodzice nie byli jego biologicznymi rodzicami. Chciał spojrzeć w swój akt chrztu. W Będzinie nie znalazł nic, co podważyłoby historię jego życia, ale nie pojawiła się też żadna nowa informacja, która wyprowadziłaby go ze stanu niepewności i ostatecznie potwierdziła prawdę o jego życiu. Zapewnił jednak, że będzie szukał dalej.

Prawda o życiu – to wiem także na przykładzie tego staruszka, który tułał się pociągiem przez jedną trzecią Polski w szary listopadowy dzień, znosząc umęczenie i niewygody – jest niezbędna. Bez niej, tak jak bez jedzenia, nie da się żyć. To kłamstwo, że prawda jest nam niepotrzebna, że bez niej da się żyć, że bez niej się obejdzie, że najważniejsza jest pełna „micha” i dach nad głową. Liczy się też to, co niematerialne, nieuchwytne, nienamacalne, takie właśnie jak prawda.

Kiedy myślę o tym konflikcie, który zdarza się – targa naszym życiem, to znaczy o wyborze, co jest ważniejsze: ciało czy duch? To, co materialne, czy to, co zmysłami nieuchwytne? – przypomina mi się zawsze fragment słynnego dzieła Aleksandra Sołżenicyna – „Archipelag Gułag”. Jest w tej książce takie niewielkie wspomnienie, które, według Sołżenicyna, odkrywało istotny fragment polskiej, narodowej duszy. „Polak, inżynier Jerzy Węgierski (...) odsiadywał ostatni, dziesiąty rok swojej kary – pisał Sołżenicyn. – Nawet gdy był kierownikiem robót, nikt nie słyszał od niego złego słowa. Był zawsze cichy, uprzejmy i wyrozumiały. A teraz – twarz mu się zmieniła. Z gniewem, pogardą i męką odwrócił oczy od tego żebraczego orszaku, wyprostował się i krzyknął ze złością, donośnie: «Brygadzisto! Mnie proszę na kolację nie budzić! Ja nie pójdę!». Wdrapał się na górne nary, odwrócił się do ściany – i nie wstał. Myśmy w nocy poszli jeść – a ten nie wstał! Nie dostawał paczek, był zupełnie sam, nigdy nie bywał syty – nie wstał. Para unosząca się nad gorącą kaszą nie mogła mu przesłonić obrazu bezcielesnej Wolności. Gdybyśmy wszyscy byli tak dumni i nieustępliwi – to jaki tyran by się ostał?”. Gdybyśmy wszyscy byli tak dumni, tak nieustępliwi, tak doceniający to, co duchowe, bezcielesne, nieuchwytne, to jaki tyran by się ostał? Nie wiem, czy jest to rys akurat naszej duszy, składnik tego, co polskie. Chciałbym, żeby tak było. Byłbym dumny, gdyby okazało się, że tak jest.