Reklama

Niedziela Przemyska

Andrzejkowy wieczór z „Kordianem” w tle

Niedziela przemyska 48/2012, str. 8

[ TEMATY ]

Andrzej

powstanie

Arkadiusz Bednarczyk

Ludowa figura św. Andrzeja (XIX wiek) w przydrożnej kapliczce w Soninie

Ludowa figura św. Andrzeja (XIX wiek) w przydrożnej kapliczce w Soninie

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Na polskiej wsi przez lata krążył taki oto wierszyk: Święta Katarzyna klucze zgubiła, święty Jędrzej znalazł, zamknął skrzypki zaraz...”. Ostatni listopadowy wieczór poświęcony jest świętemu Andrzejowi. Symbolicznie zamyka on w tradycji okres zabaw i rozpoczyna Adwent. Ostatnia listopadowa noc 29 na 30 listopada również w historii zapisała się wielkim, patriotycznym zrywem, zniewolonych zaborami Polaków - właśnie wtedy, w 1830 r. wybuchło Powstanie Listopadowe.

Pierwszy powołaniem

Świętego Andrzeja Apostoła na Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej uważano za opiekuna małżeństw. W wigilię jego święta poszczono przez cały dzień, wieczorem zaś po posiłku odmawiano pięć różnych modlitw do niego. Andrzej był także orędownikiem zakochanych, a zwyczaj wróżb andrzejkowych: kiedy to panny lejąc roztopiony wosk na wodę odgadywały z powstałych figur, która będzie miała pierwsza wesele utrwalił się na stałe w polskim krajobrazie. Andrzej powołany jako jeden z pierwszych Apostołów był bratem św. Piotra; wcześniej był również uczniem św. Jana Chrzciciela. Z Ewangelii wg św. Mateusza dowiadujemy się, że: „Gdy Jezus przechodził obok Jeziora Galilejskiego, ujrzał dwóch braci, Szymona, zwanego Piotrem, i brata jego, Andrzeja, jak zarzucali sieć w jezioro: byli bowiem rybakami. I rzekł do nich: «Pójdźcie za Mną, a uczynię was rybakami ludzi». Oni natychmiast zostawili sieci i poszli za nim” (Mt 4,18-20). Po Zesłaniu Ducha Świętego Andrzej przebywał w Turcji, Bułgarii i Grecji. Wedle podań został ukrzyżowany 30 listopada 65 lub 70 r. głową w dół na specjalnym krzyżu (bądź nawet drzewie z gałęziami) w kształcie litery X w Patras na greckim Peloponezie.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Relikwie św. Andrzeja w 357 r. przewieziono do Konstantynopola i umieszczono w Bazylice Świętych Apostołów. Część jednak relikwii cesarz wspaniałomyślnie pozostawił w Patras, gdzie znajdowały się do roku 1459. W 1462 r. przekazano je papieżowi Piusowi II na sławnym historycznie moście Mulwijskim. Pozostawały one w Bazylice św. Piotra aż do 26 września 1964 r., kiedy to decyzją papieża Pawła VI przekazano je kościołowi greckokatolickiemu w Patras. Pozostałe relikwie św. Andrzeja spoczywały w Konstantynopolu aż do czwartej wyprawy krzyżowej. 8 maja 1208 r. kard. Piotr Capuano sprowadził je do katedry w malowniczym włoskim Amalfi. W każdą wigilię święta andrzejowego relikwie są wystawiane na widok publiczny. Wtedy też do miasta ściągają liczni pielgrzymi, a na relikwiarzu… pojawiają się krople dziwnej cieczy zbieranej do malutkich pojemników zwanej „manną św. Andrzeja”. Manna ma mieć działanie cudotwórcze. Na św. Andrzeja w kilku polskich miastach organizowano ostatnie, większe przed Adwentem jarmarki. Właśnie miasto Jarosław w 1508 r. uzyskało przywilej na organizowanie jarmarków świętoandrzejowych. Te wielkie jarmarki ściągały do miasta kupców z całej Rzeczypospolitej, Europy i Azji...

Reklama

Tragiczny finał „Kordiana”

30 listopada 1833 r., w dzień św. Andrzeja, Juliusz Słowacki napisać miał ostatnie zdanie słynnego „Kordiana”. Dramat nawiązuje do zrywu patriotycznego - powstania listopadowego i opisuje historię nieudanego spisku na życie rosyjskiego cara Mikołaja I, którego dokonać miał główny bohater - Kordian. W Warszawie ma się odbyć egzekucja Kordiana skazanego na śmierć za próbę zamachu na cara. W ostatniej chwili posłaniec przynosi ułaskawienie. Oficer go nie zauważa i jest już gotowy do strzału. W tym momencie dramat się kończy i nie wiadomo czy Kordian został zastrzelony...

30 listopada 1894 w przemyskim „Sokole” trwały ostatnie próby przed spektaklem „Kordiana”. Przemyskie Towarzystwo zawsze czciło rocznicę Powstania Listopadowego. Były to czasy niewoli narodowej; Przemyśl i reszta Galicji znajdowały się pod zaborem austriackim. Reżyserii dramatu podjął się społecznik, piekarz Tadeusz Lubicz Czyński. W akcie III „Spisek koronacyjny”, który rozgrywa się w podziemiu katedry św. Jana w Warszawie (podczas koronacji na króla polskiego cara Mikołaja) trwa narada zebranych tam spiskowców, którzy zastanawiają się nad spiskiem przeciwko carowi i jego rodzinie. Jeden ze spiskowców uświadamia pozostałym, że królobójstwo jest złem i nie pasuje do polskiej tradycji. Pewien młody podchorąży przypomina mu zbrodnie zaborcy. Obrady spiskowców chce przerwać jakiś szpieg, ale udaje się go wcześniej złapać i zabić. I w tej właśnie scenie ma uczestniczyć aktywny członek „Sokoła”, młody, 31-letni przemyski piekarz Tadeusz Czyński grając szpiega. Tak się składa, że zastępuje kolegę, niejakiego Regera, który przybyć na przedstawienie nie mógł. W sobotni wieczór 1 grudnia 1894 r. sala przemyskiej „Gwiazdy” jest wypełniona po brzegi. Mieszkańcy, jak zwykle, przyszli uczcić rocznicę Powstania Listopadowego. Jako szpieg Czyński ma zostać zabity; jeden z kolegów markuje cios sztyletem, jednak Czyński potyka się nieszczęśliwie i upada wprost na wyciągnięty sztylet... Umiera na miejscu, niczego nie świadom, podobno z uśmiechem na ustach. Pada bez życia na deskach sceny... Wymarzona i piękna śmierć dla artysty... 4 grudnia 1894 r. tłumy przemyślan żegnają aktora-amatora, który swe życie oddał dla Ojczyzny. Powie wówczas prezes przemyskiego „Sokoła” dr Leonard Tarnawski: „Położyłeś Tadeuszu życie pożyteczne przy obchodzie narodowym, przelewając krew z serca rozradowanego powodzeniem uroczystości, którą z innymi urządzałeś...”.

2012-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

„Gloria victis”

Powstanie Styczniowe, które trwało od 22 stycznia 1863 r. do października 1864 r. i jego 150. rocznica, to okazja do głębszej refleksji nad tym największym polskim zrywem narodowym, mającym charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono ok. 1200 bitew. Powstanie upadło, car wyniszczył polskich patriotów, tysiące spośród nich zostało skazanych na karę śmierci, a któż policzy tragedie rodzin, które na skutek tego ucierpiały. Rozważając na chłodno, powstanie nie miało szans na wygranie, gdyż trzeba było zmierzyć się z mocną i zdecydowaną na wszystko armią carską. A Polacy byli przecież pod zaborami. Okoliczność branki - powołania do wojska carskiego na długie lata młodych Polaków wyrokowała, że zdecydowano się stanąć do boju z Rosją. Wybuch powstania był więc zrywem dramatycznym i nie na darmo mówi się dziś o powstańcach styczniowych: „Gloria victis” - Chwała zwyciężonym, nie: „Vae victis” - biada im. Car rozprawiał się z powstańcami krwawo, ostatni dyktator powstania Romuald Traugutt zawisł na szubienicy.

CZYTAJ DALEJ

Dziś Wielki Czwartek – początek Triduum Paschalnego

[ TEMATY ]

Wielki Czwartek

Pio Si/pl.fotolia.com

Od Wielkiego Czwartku Kościół rozpoczyna uroczyste obchody Triduum Paschalnego, w czasie którego będzie wspominać mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. W Wielki Czwartek liturgia uobecnia Ostatnią Wieczerzę, ustanowienie przez Jezusa Eucharystii oraz kapłaństwa służebnego.

Wielki Czwartek jest szczególnym świętem kapłanów. Rankiem, jeszcze przed wieczornym rozpoczęciem Triduum Paschalnego, ma miejsce szczególna Msza św. Co roku we wszystkich kościołach katedralnych biskup diecezjalny wraz z kapłanami (nierzadko z całej diecezji) odprawia Mszę św. Krzyżma. Poświęca się wówczas krzyżmo oraz oleje chorych i katechumenów. Przez cały rok służą one przy udzielaniu sakramentów chrztu, święceń kapłańskich, namaszczenia chorych, oraz konsekracji kościołów i ołtarzy. Namaszczenie krzyżem świętym oznacza przyjęcie daru Ducha Świętego.. Krzyżmo (inaczej chryzma, od gr. chrio, czyli namaszczać, chrisis, czyli namaszczenie) to jasny olej z oliwek, który jest zmieszany z ciemnym balsamem.

CZYTAJ DALEJ

Abp Gądecki do kapłanów: bądźmy otwarci na wszystkich

2024-03-28 20:06

[ TEMATY ]

Poznań

abp Stanisław Gądecki

Msza Krzyżma

Episkopat News

Abp Stanisław Gądecki

Abp Stanisław Gądecki

Mamy za zadanie uosabiać otwartość na wszystkich, coś, czego współczesne społeczeństwo nie jest w stanie pojąć. Otwartość ta wzywa nas wszystkich do zapomnienia o dzieleniu ludzi na tych, których aprobujemy, i na tych, których stawiamy poza nawiasem. Świętość Kościoła przejawia się poprzez przygarnięcie grzeszników, a nie poprzez ich odrzucenie. Daje to także nam, wyświęconym sługom Kościoła, wizję kapłaństwa pozbawioną elitarności klerykalizmu, wizję, która pozwala utożsamić się z innymi w ich bardziej i mniej udanych przedsięwzięciach - mówił podczas Mszy Krzyżma w Wielki Czwartek abp Stanisław Gądecki.

W katedrze poznańskiej koncelebrowało Mszę św. ponad trzystu kapłanów, odnawiając przyrzeczenia złożone podczas święceń. Metropolita poznański pobłogosławił oleje święte służące do udzielania sakramentów.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję